Trong thời gian vừa qua, hoạt động bay trong vùng trời Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ và tập trung một lưu lượng lớn chuyến bay trên trục đường bay tuyến Bắc-Nam. Nhằm nâng cao năng lực vùng trời, tối ưu hóa luồng không lưu và bảo đảm an toàn, điều hòa và hiệu quả cho hoạt động bay, từ cuối năm 2015, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam  (VATM) đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn Cục Hàng không Việt Nam tập trung triển khai nghiên cứu, thiết lập cặp đường bay song song một chiều sử dụng phương thức dẫn đường khu vực RNAV5 trục Bắc- Nam và các vệt bay chuyển tiếp.

Sau quá trình tập trung thực hiện các công việc chuẩn bị, ngày 18/8/2016, đường hàng không song song một chiều RNAV5 Q1, Q2 trục Bắc-Nam và các vệt bay kết nối, phương thức kết nối đã chính thức được đưa vào khai thác. Đây là bước chuyển đổi quan trọng trong công tác điều hành bay của các cơ sở điều hành bay liên quan thuộc Công ty Quản lý bay miền Bắc cũng như các Công ty Quản lý bay miền Trung, miền Nam - áp dụng công nghệ dẫn đường hàng không dựa trên tính năng (PBN-Performance Based Navigation).

Việc áp dụng phương pháp dẫn đường khu vực RNAV5- kỹ thuật dẫn đường mới cho các tàu bay hiện đại, cho phép người lái lựa chọn và sử dụng riêng biệt hoặc đồng thời các tín hiệu định vị từ vệ tinh như GPS, tín hiệu từ các phụ trợ dẫn đường mặt đất để tính toán vị trí tàu bay nhờ các hệ thống dẫn đường trên tàu bay một cách chính xác và kịp thời hơn so với các phương pháp dẫn đường truyền thống đang sử dụng. Việc đưa đường hàng không song song RNAV5 trục Bắc-Nam vào khai thác đã thay đổi cơ bản hệ thống mạng đường bay hiện tại, nâng cao hơn tính an toàn của vùng trời, giảm thời gian bay của các chuyến bay dẫn tới việc tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát khí thải, cải thiện các đường đến tiêu chuẩn, giảm trì hoãn trong vùng trời và sân bay có mật độ hoạt động bay cao là sân bay Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất, đảm bảo điều tiết được lưu lượng hoạt động bay cao hơn, giúp giảm tải cường độ làm việc của kiểm soát viên không lưu và tổ lái, v.v…

Lãnh đạo Tổng công ty và Công ty Quản lý bay miền Bắc chỉ đạo chuyển đổi khai thác đường hàng không song song RNAV5 trục Bắc - Nam tại ATCC Hà Nội

Ngay từ đầu năm 2016, Lãnh đạo và tập thể Công ty Quản lý bay miền Bắc đã xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2016 là thực hiện thành công việc chuyển đổi khai thác đường hàng không, vệt bay sử dụng tính năng dẫn đường RNAV5. Lãnh đạo Công ty đã quyết liệt trong công tác chỉ đạo, tập trung mọi nguồn lực, tận dung tối đa các điều kiện sẵn có thực hiện công tác chuẩn bị, sẵn sàng khai thác đường bay mới, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ được Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam giao phó.

Cụ thể, ngày 29/06/2016, Giám đốc Công ty Quản lý bay miền Bắc đã ký quyết định số 1207/QĐ-QLBMB thành lập Tổ chỉ đạo công tác đưa vào khai thác đường hàng không song song RNAV5 trục Bắc-Nam và quyết định số 1208/QĐ-QLBMB thành lập Tổ giúp việc xử lý, cài đặt cơ sở dữ liệu của hệ thống ATM, đồng thời ban hành Kế hoạch tổng thể thực hiện các nội dung chuẩn bị khai thác đường hàng không song song RNAV5 trục Bắc-Nam với sự tham gia thực hiện của toàn bộ khối cơ quan, đơn vị trong Công ty. Với khối lượng công việc lớn và do điều kiện khách quan là yêu cầu phải hoàn thành công tác chuẩn bị để khai thác trong thời gian triển khai tương đối gấp, tập thể Công ty Quản lý bay miền Bắc đã nỗ lực hoàn thành khối lượng công việc như sau:

- Công tác huấn luyện: Công ty đã triển khai 09 khóa huấn luyện cho 272 lượt người gồm toàn bộ KSVKL, nhân viên ARO/AIS, nhân viên FDO, nhân viên HĐ-TBB, nhân viên TKCN và một số cán bộ quân sự thuộc Sư đoàn Không quân F371. Để đảm bảo tiến độ theo yêu cầu của Tổng công ty và Cục HKVN, công tác chuẩn bị và huấn luyện được thực hiện cả vào ngày nghỉ (Thứ 7 và Chủ nhật).

- Công tác chuyên môn Không lưu: Phối hợp với các đơn vị trong và ngoài Tổng công ty ký kết 09 Văn bản hiệp đồng, hoàn thành việc tu chỉnh 02 Tài liệu Hướng dẫn khai thác cơ sở cho ACC Hà Nội và APP/TWR Nội Bài.

- Công tác bảo đảm các trang thiết bị kỹ thuật: Hoàn thành việc đánh giá và cài đặt cơ sở dữ liệu trên hệ thống ATM, đảm bảo hỗ trợ cho công tác điều hành bay an toàn tuyệt đối.

Kiểm soát viên không lưu đường dài tại ATCC Hà Nội thực hiện chuyển đổi khai thác đường hàng không song song RNAV5 trục Bắc - Nam 

Hiện nay, trục đường bay song song RNAV5 Q1, Q2 được xác định là đường bay trọng tâm, là yếu tố chính để xây dựng các phương thức bay, phương thức điều hành để giải quyết cho lưu lượng hoạt động bay chính Bắc – Nam an toàn, điều hòa, hiệu quả. Các hoạt động bay khác theo trục đường bay này dự kiến sẽ được xây dựng đồng bộ các phương thức đến, phương thức khởi hành liên kết với hệ thống đường bay RNAV5 được ví như đường bay cao tốc trên không tạo thành một chu trình điều hành bay khép kín.

Đây là giải pháp áp dụng cho hoạt động bay trên không, hiệu quả trong việc giải quyết vấn đề tắc nghẽn cho lưu lượng hoạt động bay ngày càng gia tăng cao trên tuyến Bắc-Nam, cũng chính là nền tảng để hệ thống quản lý cất, hạ cánh (AMAN/DMAN) trong tương lai phát huy hiệu quả cao nhất.

Có thể nói việc chuyển đổi khai thác thành công đường hàng không song song áp dụng phương thức dẫn đường khu vực RNAV5 là nền tảng để ngành Quản lý bay Việt Nam phát triển một cách đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động khai thác, quản lý điều hành bay, mang lại hiệu quả kinh tế đích thực cho việc vận chuyển bằng đường hàng không, khẳng định sự phát triển bền vững của Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam nói riêng và ngành hàng không dân dụng Việt Nam nói chung trong xu thế hội nhập và phát triển của ngành hàng không trong khu vực và trên thế giới.

Đặng Thị Hải Vân, Nguyễn Vũ Thuận