VATM triển khai thực hiện khai thác dịch vụ giám sát không lưu tại Đài Kiểm soát không lưu Điện Biên

Sau khi thực hiện chuyển đổi khai thác thành công Đài Kiểm soát không lưu (KSKL) Điện Biên mới vào đúng dịp kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (1954-2024), nhằm chủ động tăng cường an toàn và hiệu quả khai thác hoạt động bay tại khu vực Tây Bắc của Tổ quốc, từ 07h00 ngày 03/10/2024 Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã chính thức triển khai thực hiện khai thác dịch vụ giám sát không lưu tại Đài Kiểm soát không lưu Điện Biên. Đây là cơ sở điều hành bay cuối cùng trực thuộc Công ty Quản lý bay miền Bắc tiến hành chuyển đổi phương thức điều hành bay sử dụng giám sát, áp dụng phân cách giám sát giữa các tàu bay là 5NM (phần kiểm soát tiếp cận). 
Dịch vụ giám sát không lưu được hiểu là một phần thiết yếu của hệ thống quản lý không lưu. Dịch vụ này sử dụng nhiều công nghệ giám sát khác nhau như ra đa, ADS-B, MLAT…để theo dõi và giám sát hoạt động bay trong một vùng trời nhất định. Dịch vụ này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động bay. Hiện khu vực sân bay Điện Biên được trang bị 02 nguồn giám sát là ADS-B Pha Đin và ADS-B Điện Biên, đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật bảo đảm khai thác giám sát tại khu vực sân bay Điện Biên.
Các dữ liệu giám sát từ 02 nguồn giám sát nêu trên được tích hợp, xử lý trên hệ thống quản lý không lưu (ATM) và phân phối dữ liệu tới đầu cuối hiển thị dữ liệu cho Kiểm soát viên không lưu tại Đài Kiểm soát không lưu, hỗ trợ Kiểm soát viên không lưu nhận dạng chính xác vị trí, độ cao, tốc độ, hướng di chuyển của tàu bay. Bên cạnh đó hỗ trợ nhận diện các nguy cơ xung đột và cảnh báo cho kiểm soát viên không lưu để thực hiện các biện pháp cần thiết, đảm bảo phân cách an toàn giữa các tàu bay. 

Dịch vụ giám sát không lưu đã được áp dụng phổ biến trên thế giới và thực tế hiện nay Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã triển khai tại 02 vùng thông báo bay của Việt Nam và 07 khu vực sân bay quốc tế là Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Cam Ranh, Cát Bi, Vinh, Vân Đồn và 02 khu vực sân bay nội địa là Đồng Hới và Thọ Xuân.
Từ kết quả thành công của công tác chuyển đổi áp dụng phương thức giám sát tại các sân bay khác trong khu vực miền Bắc nêu trên, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã chỉ đạo đẩy nhanh thực hiện các thủ tục để triển khai áp dụng phương thức này tại sân bay Điện Biên, nơi có địa hình đồi núi phức tạp nhất trong cả nước. Cùng với đó, khu vực sân bay này cũng được đưa vào áp dụng phân cách 5NM giữa các tàu bay (phần kiểm soát tiếp cận) và triển khai hệ thống cảnh báo như STCA-cảnh báo xung đột ngắn hạn, MSAW-cảnh báo vi phạm độ cao an toàn tối thiểu, DAIW-cảnh báo vi phạm vùng cấm, vùng hạn chế, vùng nguy hiểm…. Hệ thống này sẽ giúp Kiểm soát viên không lưu Điện Biên ngăn ngừa từ xa các xung đột/vi phạm nếu có, tăng cường an toàn, giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ hiệu quả cho công tác điều hành bay.
Để thực hiện kế hoạch chuyển đổi phương thức khai thác dịch vụ giám sát không lưu tại khu vực sân bay Điện Biên một cách thống nhất, đồng bộ, chất lượng, đảm bảo an toàn, điều hòa, hiệu quả cho các hoạt động bay, Tổng công ty đã chỉ đạo tổ chức thực hiện hàng loạt công việc liên quan như huấn luyện chuyển loại sang kiểm soát tiếp cận sử dụng giám sát cho Kiểm soát viên không lưu có năng định ACC Hà Nội, TWR Nội Bài và TWR Điện Biên, triển khai cập nhật cơ sở dữ liệu TWR Điện Biên, kết nối đầy đủ các nguồn giám sát ADS-B vào hệ thống ATM, triển khai đường truyền, thiết bị đầu cuối, huấn luyện nhân viên kỹ thuật, tu chỉnh tài liệu hướng dẫn khai thác cơ sở, ký kết lại văn bản hiệp đồng điều hành bay giữa Trung tâm Kiểm soát Đường dài Hà Nội và Đài KSKL Điện Biên, thực hiện công tác đánh giá an toàn, lập hồ sơ xin cấp lại giấy phép khai thác cơ sở, giấy phép khai thác thiết bị…Mặc dù công tác chuẩn bị chuyển đổi khai thác đã bị ảnh hưởng, gián đoạn bởi siêu bão YAGI trong việc tham gia thi cấp năng định kiểm soát tiếp cận giám sát của các KSVKL tuy nhiên với sự quyết tâm của các cấp lãnh đạo từ Cục Hàng không Việt Nam, Tổng công ty QLB Việt Nam, công tác chuyển đổi khai thác áp dụng điều hành bay giám sát tại Đài KSKL Điện Biên vẫn được thực hiện theo đúng kế hoạch.  
Sau khi kiểm tra, đánh giá công tác chuẩn bị của Đài KSKL Điện Biên, ngày 02/10/2024, Cục Hàng không Việt Nam đã chính thức cấp Giấy phép khai thác cơ sở cung cấp Dịch vụ bảo đảm hoạt động bay cho phép Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam chính thức triển khai áp dụng phương thức cung cấp dịch vụ giám sát không lưu tại khu vực sân bay Điện Biên từ ngày 03/10/2024. 

Để tăng cường giám sát, hỗ trợ công tác chuyển đổi, đồng chí Phó Giám đốc Công ty Quản lý bay miền Bắc đã có mặt chỉ đạo trực tiếp công tác chuẩn bị và thực hiện chuyển đổi phương thức điều hành bay giám sát tại Đài KSKL Điện Biên ngay từ sáng ngày 03/10/2024. Chuyến bay mang số hiệu HVN1805 hạ cánh lúc 13h52 (giờ địa phương), chặng bay Hà Nội-Điện Biên là chuyến bay đầu tiên hạ cánh an toàn xuống sân bay Điện Biên được điều hành bằng phương thức giám sát.

Với việc triển khai áp dụng điều hành bay giám sát tại khu vực Điện Biên, hiện nay toàn bộ khu vực sân bay phía Bắc của Việt Nam đã được triển khai áp dụng các công nghệ điều hành bay hiện đại, tự động hóa dữ liệu, đồng bộ, thống nhất, công tác giám sát điều hành bay được liền mạch, góp phần tăng năng lực điều hành bay của toàn bộ vùng thông báo bay Hà Nội và khu vực các sân bay khu vực phía Bắc. Cùng với việc triển khai áp dụng các phương thức bay sử dụng dẫn đường theo tính năng PBN tại tất cả các sân bay trong cả nước trong đó có sân bay Điện Biên sẽ là nền tảng cho sự phát triển trong tương lai của công tác quản lý, sắp xếp luồng tàu bay đi/ đến các sân bay, kết nối hàng không Việt Nam với hàng không quốc tế theo đúng lộ trình kế hoạch phát triển sâu, rộng của hàng không dân dụng Việt Nam trong tương lai. 
 

Phòng Không lưu miền Bắc