Đóng băng tàu bay (ICING) là một trong những hiện tượng thời tiết nguy hiểm đối với hoạt động bay. Đóng băng tàu bay có thể xuất hiện và ảnh hưởng đối với các tàu bay trên mặt đất, trên sân đậu và ngay cả khi tàu bay đang bay.

Theo tài liệu về các hiện tượng thời tiết nguy hiểm đối với hàng không (Aviation Hazards), đóng băng tàu bay làm tăng trọng lượng máy bay, làm thay đổi khí động lực học tác dụng lên hai cánh tàu bay làm giảm lực nâng, giảm lực đẩy và tăng lực lực cản đối với máy bay. Đóng băng cản trở không khí vào động cơ để đốt cháy nhiên liệu nên gây giảm hiệu suất hoạt động của động cơ; làm mất sóng liên lạc vô tuyến trên tàu bay, gây sai số đo của các thiết bị trên tàu bay (như đóng băng ống đo áp suất - pitot), gây khó khăn hoặc làm mất khả năng điều khiển cánh tà, bộ phận càng đáp, làm giảm tầm nhìn từ buồng lái… Nguyên nhân của đóng băng tàu bay là do máy bay tiếp xúc với các giọt nước siêu lạnh trong điều kiện nhiệt độ bên ngoài thường từ âm 20⁰C đến 0⁰C, làm cho các giọt nước bám trên máy bay đông kết ngay lập tức. Mặc dù mức độ ảnh hưởng của đóng băng tàu bay phụ thuộc rất nhiều vào cường độ đóng băng như nhẹ, vừa hay mạnh nhưng loại đóng băng trong có mức độ ảnh hưởng lớn hơn đóng băng đục và đóng băng hỗn hợp. Nguyên nhân do các giọt nước siêu lạnh chảy loang trên bề mặt diện tích lớn của máy bay và dần đông kết dưới dạng dải băng rắn. Loại đóng băng tàu bay này thường xảy ra trong các đám mây đối lưu phát triển mạnh.

Đóng băng tàu bay (ICING) làm thay đổi khí động lực học tác dụng lên hai cánh máy bay

Nhằm bảo đảm an toàn, điều hòa và hiệu quả cho hoạt động hàng không quốc tế, giảm thiểu ảnh hưởng của các hiện tượng thời tiết nguy hiểm đối với hoạt động bay, Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã ban hành các tài liệu, các quy chuẩn về công tác quan trắc, dự báo, cảnh báo, công tác trao đổi, phân phát, khai thác các điện văn khí tượng (Phụ ước 3 - Dịch vụ khí tượng hàng không; DOC 8896 - Hướng dẫn thực hành công tác khí tượng hàng không; SIGMET Guide - Hướng dẫn mẫu mã, lập và phát hành điện văn SIGMET…). Trên cơ sở các tài liệu hướng dẫn, khuyến cáo của ICAO, các quốc gia thành viên nghiên cứu, ban hành các quy định cụ thể, phù hợp với từng quốc gia về công tác khí tượng hàng không.

Trung tâm Khí tượng hàng không - Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam là đơn vị duy nhất ở Việt Nam chịu trách nhiệm bảo đảm cung cấp dịch vụ khí tượng hàng không theo đúng tiêu chuẩn ICAO và các quy định của pháp luật Việt Nam nhằm bảo đảm hoạt hoạt động bay an toàn, điều hòa và hiệu quả trong hai vùng thông báo bay Hà Nội, Hồ Chí Minh và nền không vận khu vực và trên thế giới. Với 04 đơn vị chuyên môn trực thuộc gồm: Trung tâm khí tượng hàng không Nội Bài, Trung tâm Khí tượng hàng không Đà Nẵng, Trung tâm Khí tượng hàng không Tân Sơn Nhất, Trung tâm Cảnh báo thời tiết, các thông tin khí tượng, các bản tin quan trắc, dự báo, cảnh báo các yếu tố khí tượng, hiện tượng thời tiết được cung cấp đầy đủ, liên tục, chính xác, kịp thời cho tất cả các chuyến chuyến bay đi, đến, quá cảnh qua không phận Việt Nam cũng như trong suốt quá trình hoạt động của một chuyến bay từ giai đoạn lập kế hoạch, cất cánh, bay bằng và hạ cánh.

Nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, Việt Nam thường xuất hiện và chịu ảnh hưởng của nhiều hiện tượng thời tiết nguy hiểm ảnh hưởng đến đời sống dân sinh cũng như hoạt động bay như: Dông, bão, gió giật, tầm nhìn thấp, nhiễu động, đóng băng tàu bay… Trong đó, đóng băng tàu bay là một hiện tượng thời tiết nguy hiểm thường xảy ra ở các tỉnh phía bắc vào các tháng mùa đông và ảnh hưởng đối với các hoạt động bay đi, đến, quá cảnh qua vùng thông báo bay Hà Nội từ mực bay FL100 trở lên. Với chức năng, nhiệm vụ và phạm vi trách nhiệm, Trung tâm Cảnh báo thời tiết - Trung tâm Khí tượng hàng không tổ chức theo dõi liên tục 24h/24 các hệ thống thời tiết, nghiên cứu, phân tích, dự báo, cảnh báo liên tục, đầy đủ, chính xác, kịp thời các hiện tượng thời tiết nguy hiểm ảnh hưởng đến hoạt động bay. Thông tin về đóng băng tàu bay được các dự báo viên của Trung tâm Cảnh báo thời tiết cung cấp, tư vấn trực tiếp cho các Kiểm soát viên không lưu để phụ vụ công tác điều hành bay, thông báo cho tổ bay đang bay, phát hành các điện văn SIGMET đóng băng tàu bay (SEV ICE) chuyển tới các Trung tâm khí tượng hàng không trong và ngoài nước để cung cấp hồ sơ bay, lập kế hoạch bay… góp phần bảo đảm hoạt động bay an toàn.

Kíp trực dự báo Trung tâm Cảnh báo thời tiết – Trung tâm Khí tượng hàng không đang nghiên cứu,
lập và phát hành bản tin cảnh báo đóng băng tàu bay, cung cấp cho tổ bay, cơ quan không lưu
và các cơ quan đơn vị khai thác để bảo đảm hoạt động bay an toàn

Bản tin SIGMET đóng băng tàu bay - một trong những thông tin khí tượng về đóng băng tàu bay
do Trung tâm Cảnh báo thời tiết - Trung tâm Khí tượng hàng không phát hành

Để nhận được đầy đủ, nhanh chóng, chính xác, kịp thời các thông tin khí tượng hàng không trong đó có thông tin về đóng băng tàu bay, các hãng hàng không, các nhà điều hành khai thác tàu bay trong và ngoài nước có thể truy cập trực tiếp vào cơ sở dữ liệu khí tượng hàng không của Trung tâm khí tượng hàng không sau khi được cấp tài khoản và mật khẩu đăng nhập hoặc liên hệ trực tiếp bộ phận trực dự báo khí tượng của các Trung tâm Khí tượng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất và Trung tâm Cảnh báo thời tiết để được tư vấn đầy đủ, nhanh chóng, chính xác.   

                                                                   Nav-Gnoh