Giao thông vận tải Việt Nam: Hành trình 80 năm kết nối – phát triển – hội nhập

Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển (28/8/1945 - 28/8/2025), ngành Giao thông vận tải (GTVT) Việt Nam đã viết nên những trang sử hào hùng, luôn giữ vững vai trò huyết mạch, "đi trước mở đường" trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và đặc biệt là trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập và phát triển. Từ những con đường mòn, bến sông tạm bợ thuở ban đầu, đến nay, hệ thống hạ tầng GTVT Việt Nam đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, hiện đại, đồng bộ, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kết nối vùng miền, nâng cao đời sống nhân dân và khẳng định vị thế quốc gia. 
Đứng trên đỉnh đèo Hải Vân hôm nay, phóng tầm mắt về phía đường hầm xuyên núi hiện đại hay cung đường đèo được nâng cấp uốn lượn mềm mại, ít ai hình dung được những gian khó của con đường độc đạo hiểm trở khi xưa. Đó chỉ là một lát cắt nhỏ trong bức tranh toàn cảnh về sự chuyển mình ngoạn mục của hạ tầng GTVT Việt Nam suốt 80 năm qua. Hành trình ấy không chỉ được đo bằng chiều dài cây số đường bộ, nhịp cầu vươn mình qua sông, quy mô bến cảng hay sân bay hiện đại, mà còn thấm đẫm mồ hôi, xương máu, trí tuệ và khát vọng không ngừng nghỉ của bao thế hệ người làm giao thông. Họ, những người lính xung kích trên mặt trận kinh tế, đã và đang viết tiếp trang sử "đi trước mở đường", nối liền mọi miền Tổ quốc, đưa Việt Nam vững bước hội nhập và phát triển. 
Từ gian khó đến những công trình thế kỷ
Lịch sử ngành GTVT Việt Nam gắn liền với lịch sử đấu tranh và xây dựng đất nước. Ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 28/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh thành lập Bộ Giao thông Công chính, đánh dấu sự ra đời của ngành GTVT non trẻ nhưng đầy trọng trách. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, với tinh thần "Tất cả cho tiền tuyến", "Sống bám cầu đường, chết kiên cường dũng cảm", cán bộ, chiến sĩ, công nhân ngành GTVT đã vượt qua muôn vàn gian khổ, hy sinh, đảm bảo thông suốt mạch máu giao thông, góp phần quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc. Những con đường Trường Sơn huyền thoại, những cây cầu thép được hàn nối dưới mưa bom bão đạn là minh chứng hùng hồn cho ý chí kiên cường và vai trò không thể thay thế của ngành.  
Bước vào thời kỳ Đổi mới từ năm 1986, nhận thức sâu sắc vai trò "hạ tầng phải đi trước một bước", Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách đột phá, ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển GTVT. Nghị quyết Đại hội Đảng các nhiệm kỳ, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội XIII, tiếp tục xác định phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, trong đó có hạ tầng giao thông, là một trong ba đột phá chiến lược.
Từ chủ trương đúng đắn đó, diện mạo GTVT đất nước đã thay đổi một cách ngoạn mục. Hàng ngàn kilômét đường cao tốc hiện đại được đưa vào sử dụng, đặc biệt là trục cao tốc Bắc - Nam phía Đông đang dần thành hình, rút ngắn thời gian di chuyển, thúc đẩy giao thương mạnh mẽ. Hệ thống quốc lộ, tỉnh lộ được nâng cấp, mở rộng, xóa bỏ các điểm nghẽn. Những cây cầu lớn, hiện đại như cầu Nhật Tân, cầu Rồng, cầu Trần Thị Lý, cầu Vàm Cống, cầu Cao Lãnh, cầu Bạch Đằng, cầu Hải Vân... không chỉ là công trình giao thông đơn thuần mà còn là biểu tượng kiến trúc, niềm tự hào của người Việt Nam. 

Lĩnh vực Hàng không ghi nhận sự phát triển vượt bậc với các Cảng hàng không quốc tế lớn như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng... liên tục được nâng cấp, mở rộng; dự án Cảng Hàng không Quốc tế Long Thành - “siêu dự án quốc gia” đang được triển khai khẩn trương, hứa hẹn mở ra kỷ nguyên mới cho giao thông Hàng không Việt Nam. 
Đặc biệt, cùng với sự phát triển của hệ thống sân bay, "bầu trời" Việt Nam cũng được quản lý ngày càng an toàn. Lĩnh vực quản lý hoạt động bay - nền tảng đảm bảo an toàn và hiệu quả cho mọi chuyến bay đã có những bước tiến dài. Từ những hệ thống kỹ thuật thô sơ, lực lượng Kiểm soát viên không lưu ngày nay đã làm chủ công nghệ tiên tiến, vận hành các hệ thống radar, thông tin liên lạc, giám sát và điều hành an toàn hàng ngàn chuyến bay mỗi ngày trên vùng trời rộng lớn và phức tạp. Sự phát triển của ngành quản lý hoạt động bay không chỉ góp phần nâng cao năng lực điều hành không lưu, đảm bảo an toàn cho các chuyến bay mà còn khẳng định năng lực quản lý vùng trời quốc gia.

Đường sắt cũng đang từng bước hiện đại hóa, các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đi vào vận hành, mở ra kỷ nguyên mới cho giao thông công cộng. Hệ thống cảng biển nước sâu như Cái Mép - Thị Vải, Lạch Huyện... có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn, đưa hàng hóa Việt Nam vươn ra thế giới và hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Giao thông đường thủy nội địa, giao thông nông thôn, miền núi cũng được quan tâm đầu tư, góp phần thay đổi bộ mặt làng quê, thúc đẩy xóa đói giảm nghèo và nâng cao đời sống nhân dân.
Đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả quản lý và đầu tư 
Để có được những thành tựu to lớn đó, ngành GTVT đã không ngừng đổi mới tư duy quản lý và điều hành. Việc thể chế hóa các chủ trương của Đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về GTVT được chú trọng. Công tác quy hoạch được thực hiện bài bản, có tầm nhìn dài hạn và tích hợp đa phương thức vận tải.
Một trong những điểm sáng là việc đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư. Bên cạnh nguồn vốn ngân sách nhà nước đóng vai trò chủ đạo, ngành đã tiên phong trong việc thu hút mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa, đặc biệt qua hình thức đối tác công - tư (PPP). Nhiều công trình hạ tầng trọng điểm đã được đầu tư thành công bằng nguồn vốn này, giảm áp lực cho ngân sách, đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư và quản lý khai thác, tạo ra cơ chế cạnh tranh lành mạnh.
Công tác cải cách hành chính, ứng dụng Khoa học công nghệ và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, mang lại hiệu quả rõ rệt. Từ việc triển khai thu phí không dừng (ETC) trên toàn quốc đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành bay, quản lý cảng biển, cấp đổi giấy phép lái xe trực tuyến... đã góp phần minh bạch hóa, nâng cao hiệu quả, giảm chi phí và tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. Sự chủ động nắm bắt và ứng dụng công nghệ mới đang trở thành động lực quan trọng, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế cho ngành.
Những tấm gương thầm lặng và khát vọng vươn lên 
Đằng sau những công trình hiện đại, những con số tăng trưởng ấn tượng là mồ hôi, công sức và trí tuệ của hàng triệu cán bộ, kỹ sư, công nhân, người lao động ngành GTVT qua các thế hệ. Đó là những kỹ sư ngày đêm miệt mài trên công trường cao tốc xuyên rừng, vượt núi; là những công nhân cầu đường dầm mưa dãi nắng đảm bảo tiến độ, chất lượng; là những nhà quản lý trăn trở tìm kiếm giải pháp tháo gỡ khó khăn, thu hút đầu tư; là những thuyền trưởng, phi công, lái tàu, lái xe vững tay lái trên mọi nẻo đường, hải trình, đường bay; là những Kiểm soát viên không lưu ngày đêm điều hành, đảm bảo an toàn cho mỗi chuyến bay...

Nhiều tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến đã có những sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, những mô hình hay, cách làm mới, đóng góp thiết thực vào sự phát triển chung. Như mô hình huy động sức dân làm đường giao thông nông thôn ở nhiều địa phương, các đề án đảm bảo an toàn giao thông hiệu quả hay những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc tìm kiếm, đàm phán các nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi cho các dự án hạ tầng trọng điểm.
Công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc quản lý và phát triển lĩnh vực GTVT ngày càng chặt chẽ và hiệu quả. Từ công tác giải phóng mặt bằng, đảm bảo an ninh trật tự trên các công trường đến việc tuyên truyền, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về giao thông... đều có sự chung tay, góp sức của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.  
Hướng tới tương lai: Hiện đại, đồng bộ, bền vững 
Kỷ niệm 80 năm ngày Truyền thống ngành GTVT (28/8/1945 - 28/8/2025) là dịp để ngành GTVT tự hào nhìn lại chặng đường đã qua, đồng thời xác định rõ hơn trách nhiệm và định hướng cho tương lai. Thách thức vẫn còn đó: nhu cầu vốn đầu tư rất lớn, áp lực về giải phóng mặt bằng, chất lượng nguồn nhân lực, tác động của biến đổi khí hậu, yêu cầu về giao thông xanh, bền vững...
Với tinh thần "Đi trước mở đường", ngành GTVT Việt Nam xác định tiếp tục thực hiện hiệu quả đột phá chiến lược về hạ tầng theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Tập trung hoàn thành các mục tiêu lớn: hoàn thiện trục cao tốc Bắc - Nam phía Đông, chuẩn bị đầu tư cao tốc Bắc - Nam phía Tây, các tuyến vành đai đô thị lớn, các tuyến liên kết vùng; nghiên cứu đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; tiếp tục nâng cấp các cảng hàng không, cảng biển trọng điểm; hiện đại hóa hạ tầng và công nghệ quản lý không lưu để đáp ứng sự gia tăng lưu lượng và các tiêu chuẩn quốc tế; phát triển giao thông công cộng hiện đại; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới, vật liệu mới và chuyển đổi số toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. 
Hành trình 80 năm xây dựng và phát triển của ngành GTVT là minh chứng sống động cho khát vọng kết nối và vươn lên của dân tộc Việt Nam. Ngành GTVT, với sứ mệnh lịch sử của mình, sẽ tiếp tục là động lực quan trọng, là cầu nối vững chắc đưa đất nước tiến nhanh, tiến xa hơn nữa trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, vì một Việt Nam thịnh vượng. 
 

 Ngô Thị Ngọc Mai