Tin tức hàng không - An toàn cho những chuyến bay

Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không

Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không là dịch vụ được thiết lập trong phạm vi khu vực trách nhiệm nhất định để cung cấp dữ liệu và tin tức cần thiết đảm bảo cho hoạt động bay An toàn - Điều hòa - Hiệu quả. Đây là một trong 5 dịch vụ trọng yếu do VATM đảm nhiệm, đóng vai trò quan trọng trong quản lý điều hành bay đối với ngành Hàng không dân dụng trên thế giới nói chung và ngành Hàng không dân dụng Việt Nam nói riêng.

Nhân viên NOTAM- Trung tâm Thông báo tin tức hàng không

Trước đây, Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không của Việt Nam với tên gọi Dịch vụ Không báo: cung cấp NOTAM Việt Nam với chức năng của Phòng NOTAM quốc tế (NOF) và Phòng Không báo tại sân được đặt tại Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, chức năng cung cấp các sản phẩm không báo khác do Phòng Không lưu – Không báo đảm nhiệm. Tháng 3/2001, Phòng NOTAM quốc tế được chuyển ra miền Bắc, thành lập Bộ phận Không báo trực thuộc Trung tâm Chỉ huy - Hiệp đồng - Điều hành bay. Phòng Không báo tại sân sân bay Tân Sơn Nhất chỉ còn thực hiện nhiệm vụ cung cấp bản tin trước chuyến bay (một thành phần của Tập Thông báo tin tức hàng không trọn gói).

Tháng 7/2009, Trung tâm Thông báo tin tức hàng không - đơn vị trực thuộc VATM chịu trách nhiệm chính trong việc cung cấp Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không được thành lập. Cùng với việc kiện toàn bộ máy tổ chức, đầu tư Hệ thống Thông báo tin tức hàng không tự động và xây dựng hệ thống quản lý chất lượng tiêu chuẩn ISO 9001:2008 (được cấp chứng nhận bởi Tổ chức chứng nhận DAS của Vương quốc Anh vào tháng 01/2016), Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không của VATM cung cấp giờ đây đã trở nên thống nhất, tập trung và ngày hoạt động chuyên nghiệp hơn.

Bà Ngô Thị Thùy Vân - Phó Giám đốc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không

Chia sẻ với chúng tôi, bà Ngô Thị Thùy Vân - Phó Giám đốc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không, người đã có thâm niên gần 20 năm công tác trong lĩnh vực này cho biết: Là quốc gia thành viên, Việt Nam phải thực hiện đúng các khuyến cáo thực hành của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế ICAO. Các sản phẩm liên quan đến dịch vụ Thông báo tin tức hàng không do Trung tâm chịu trách nhiệm cung cấp luôn được đảm bảo chất lượng và phải được Cục Hàng không Việt Nam phê chuẩn trước khi phát hành.

Chỉ tính riêng trong năm 2016, Trung tâm Thông báo tin tức hàng không đã  soạn thảo và phát hành công bố trong nước và quốc tế 51 ấn phẩm (AIP, Tu chỉnh AIP - AIP AMDT, Bổ sung AIP theo chu kỳ AIRAC, Bổ sung AIP thông thường, Thông tri hàng không AIC), tạo và chuyển toàn cầu 5.332 NOTAM Việt Nam; tiếp nhận và xử lý 428.509 NOTAM quốc tế, phát hành 110.996 bản thông báo tin tức trước chuyến bay (PIB). Thông qua hệ thống thông báo tin tức hàng không tự động và trang thông tin điện tử chuyên ngành, các sản phẩm này, đã được cung cấp cho các thành viên của ICAO có đường bay đi, đến và bay qua  vùng trời Việt Nam; các cơ sở cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay; các cảng hàng không, sân bay các hãng hàng không và các cơ quan quân sự. Có được kết quả này là do công sức lao động của tập thể cán bộ, nhân viên của Trung tâm Thông báo tin tức hàng không.

Nhân viên NOTAM

Điện văn tin tức hàng không hay thường gọi là NOTAM gồm các thông tin ngắn gọn nhưng có thời gian phát hành nhanh. Mỗi bức điện văn NOTAM được phát ra tuy nội dung ngắn nhưng để phát hành được, các nhân viên NOTAM đã phải làm việc rất cẩn thận, tỉ mỉ, chính xác tới từng con số, từng chi tiết các trường/mục, bởi mỗi một ký tự nếu không chính xác sẽ dẫn đến hiểu lầm, gây lãng phí cho các hãng hàng không và có nguy cơ uy hiếp an toàn cho các hoạt động bay. Hàng ngày với tần suất phát hành và xử lý từ 1.100 đến 1.200 điện văn NOTAM trong nước và quốc tế, mỗi nhân viên phải có kỹ năng linh hoạt, phản ứng nhanh, liên tục thu thập, cập nhật, đối chiếu dữ liệu nhận được để bảo đảm các tin tức được phát đi kịp thời chính xác nhất.

Bà Bùi Thị Mai Hương-Trưởng Phòng NOTAM Quốc tế

Chia sẻ về những khó khăn của công việc này, bà Bùi Thị Mai Hương-Trưởng Phòng NOTAM Quốc tế cho biết: do đặc thù công việc nhân viên NOTAM phải làm việc theo ca/kíp, trực liên tục 24/24 giờ. Có những điện văn do yêu cầu cấp bách chỉ vừa mới được phép phát hành, nhưng ngay sau đó, lại nhận được thông tin thay đổi, vì vậy các nhân viên NOTAM lại phải nhanh chóng phán đoán dự thảo và phát hành ngay điện văn thay thế. Cán bộ, nhân viên Phòng NOTAM  luôn ý thức được rằng, mỗi điện văn được gửi đi đều mang trên mình trọng trách lớn lao - là một thông điệp liên quan trực tiếp đến sự an toàn của mỗi chuyến bay.

Nhân viên Thông báo tin tức hàng không tại sân

Trực tiếp cung cấp tin tức cho tổ lái trước mỗi chuyến bay là nhân viên Thông báo tin tức hàng không tại sân. Hiện nay 21 sân bay trên cả nước đều có các nhân viên Thông báo tin tức hàng không tại sân. Họ có nhiệm vụ thu thập, phân loại tin tức có thể ảnh hưởng đến an toàn bay trong phạm vi trách nhiệm của cảng hàng không, sân bay; cung cấp bản thông báo tin tức trước chuyến bay (PIB) gồm các điện văn NOTAM còn hiệu lực, tin tức về sân bay cất cánh, sân bay hạ cánh và sân bay giải trợ trong trường hợp khẩn cấp.

Nhân viên Thông báo tin tức hàng không tại sân đang thực hiện nhiệm vụ

Khi có yêu cầu, nhân viên Thông báo tin tức hàng không tại sân sẽ là người cung cấp và giải thích thông tin trực tiếp bằng lời cho tổ lái; thể hiện nội dung NOTAM về cảnh báo dẫn đường lên bản đồ để tổ lái và người khai thác dễ dàng nắm bắt tin tức; đảm nhiệm dịch vụ thông báo tin tức sau chuyến bay bao gồm thu thập và xử lý tin tức ảnh hưởng đến hoạt động bay từ tổ lái. Có thể nói, họ chính là cầu nối mang tin tức hàng không đã được công bố trong các ấn phẩm AIS, đến tay người sử dụng cuối cùng là tổ lái.

Nhân viên AIP

Nếu như công việc của nhân viên NOTAM đòi hỏi phải có tính trách nhiệm và sự quyết đoán, chủ động cao, thì nhân viên AIP lại cần hơn cả là sự hiểu biết rộng về các chuyên ngành bảo đảm hoạt động bay, có kỹ năng bao quát, tổng hợp khi xử lý tin tức, dữ liệu và cần có một trình độ tiếng Anh nhất định để có thể đọc nghiên cứu tài liệu, văn bản của ICAO phục vụ cho việc sản xuất ra ấn phẩm thông báo tin tức hàng không.

Các nhân viên AIP đang thu thập, kiểm tra, xử lý tin tức

Trung tâm Thông báo tin tức hàng không hiện chỉ có 06 nhân viên AIP có năng định. Công việc hàng ngày của họ là thu thập, kiểm tra, xử lý tin tức; biên soạn, in ấn, phát hành các ấn phẩm, như: Tập thông báo tin tức hàng không AIP, Tập tin tức hàng không sân bay nội địa DAP, Tập tu chỉnh AIP/DAP, Tập bổ sung AIP/DAP, Thông tri hàng không AIC. và Bản tóm tắt nội dung NOTAM còn hiệu lực.

Để tạo ra một ấn phẩm được Cục Hàng không Việt Nam phê chuẩn trước khi công bố là cả một quá trình tìm tòi, nghiên cứu tài liệu chuyên ngành, văn bản quy định của ICAO, của Việt Nam để nắm bắt xu thế, định hướng chiến lược của hàng không hiện đại; tiếp cận công nghệ mới liên quan đến quy hoạch vùng trời và các phương thức dẫn đường, thiết bị giám sát tiên tiến trên thế giới, không ngừng trau dồi trình độ ngoại ngữ, khả năng tác nghiệp trên các phần mềm chuyên dụng của hệ thống tự động.

Ông Đặng Quang Thống- Phó Trưởng phòng AIP cùng các nhân viên trong giờ làm việc

Ông Đặng Quang Thống – Phó Trưởng phòng AIP cho biết: hiện nay tại Việt Nam chưa có cơ sở đào tạo chuyên ngành AIP, nên phần lớn nhân viên AIP đa phần là cử nhân tiếng Anh hoặc là các học viên của Học viện Hàng không Việt Nam. Sau khi được tuyển dụng, các nhân viên AIP sẽ phải tham gia khóa học  cấp các chứng chỉ chuyên môn và trải qua 9 tháng công tác thực tế tại vị trí làm việc, vượt qua kỳ thi cấp giấy phép do Cục Hàng không VN tổ chức mới được bố trí vào làm việc chính thức. Ngoài ra, cũng như các nhân viên Thông báo tin tức hàng không khác, các nhân viên AIP phải tham dự kỳ kiểm tra gia hạn giấy phép năng định nhân viên hàng không hàng năm. Do đó, để trở thành nhân viên AIP thực thụ đòi hỏi phải có thời gian đào tạo, huấn luyện và tích lũy kinh nghiệm làm việc liên tục từ 3-5 năm.

Nhân viên sơ đồ, bản đồ hàng không

Theo quy định của ICAO nêu tại Phụ ước 4, các ấn phẩm Thông báo tin tức hàng không bên cạnh các nội dung chữ còn có các sơ đồ, bản đồ hàng không dân dụng. Đây là công việc của các nhân viên sơ đồ, bản đồ hàng không. Công việc hàng ngày của họ là thu thập và kiểm tra số liệu để chuẩn bị biên soạn, thiết lập, in ấn các loại bản đồ, sơ đồ hàng không; thực hiện tu chỉnh các bản đồ, sơ đồ hàng không khi có những thay đổi trong khai thác. Trung bình mỗi năm nhân viên sơ đồ, bản đồ hàng không đã hoàn thành thiết lập mới, tu chỉnh, hàng trăm bản đồ, sơ đồ sân bay, sơ đồ sân đỗ/vị trí đỗ tàu bay; sơ đồ hướng dẫn di chuyển mặt đất; sơ đồ chướng ngại vật sân bay; sơ đồ khu vực tiếp cận; sơ đồ phương thức khởi hành/phương thức đến tiêu chuẩn sử dụng thiết bị; sơ đồ phương thức tiếp cận; sơ đồ hệ thống đường hàng không...

Các nhân viên sơ đồ, bản đồ hàng không của Trung tâm AIS

Lực lượng làm công việc này hiện nay cũng rất mỏng, chỉ có 4 nhân viên sơ đồ, bản đồ hàng không có năng định trong toàn Trung tâm. Đây cũng là vấn đề đặt ra cho công tác tuyển dụng và huấn luyện trong thời gian tới để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc.

Nguồn nhân lực chất lượng cao – Yếu tố quyết định sự thành công của việc chuyển đổi sang AIM

Theo lộ trình của ICAO, để nâng cao chất lượng và quản lý khai thác tin tức hàng không một cách có hiệu quả, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã chỉ đạo Trung tâm Thông báo tin tức hàng không từng bước thực hiện lộ trình chuyển đổi từ AIS sang quản lý tin tức hàng không (AIM). AIM sẽ tập trung vào dữ liệu và cơ sở dữ liệu có thể chia sẻ, dùng chung không chú trọng vào từng sản phẩm đơn lẻ, đa phần dưới dạng bản giấy như dịch vụ AIS. Người sử dụng có thể truy cập cơ sở dữ liệu và tự tạo ra các sản phẩm đáp ứng nhu cầu của mình mọi lúc, mọi nơi.

Phó Tổng Giám đốc Lê Quốc Khánh - Nguyên Giám đốc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không 

Theo Phó Tổng Giám đốc Lê Quốc Khánh - Nguyên Giám đốc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không chia sẻ: Việc chuyển đổi AIS - AIM đã không còn là kế hoạch riêng của hàng không Việt Nam mà là yêu cầu chung của khu vực và thế giới. Vì vậy, quá trình chuyển đổi phức tạp, lâu dài này cần có sự tham gia, phối hợp toàn ngành để đáp ứng xu thế chung, đồng thời đáp ứng các yêu cầu về định hướng phát triển ngành Hàng không Việt Nam.

Cùng với việc thay đổi cách thức cung cấp dịch vụ, thay đổi loại hình sản phẩm, một thách thức lớn đặt ra cho Tổng công ty là nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhân viên Thông báo tin tức hàng không cần được đào tạo, huấn luyện và nâng cao trình độ chuyên môn, tiếng Anh, tin học để có thể đáp ứng được các yêu cầu chuyển đổi, trở thành nhân viên AIM. Đây có thể coi là yếu tố quyết định cho sự thành công của việc chuyển đổi sang AIM.

TL-VPTCT