Khẩu hiệu của ngành Quản lý bay là “An toàn - Điều hòa - Hiệu quả”, trong đó An toàn luôn được Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam chú trọng trong các dịch vụ hiện đang cung cấp. Vậy, công tác quản lý an toàn theo quan điểm của ICAO, CANSO và việc thực hiện của Tổng công ty có điểm gì chung, có điểm gì mang tính đặc thù?

Quan điểm của ICAO: ICAO đã chỉ ra rằng nếu năng lực giám sát an toàn của một quốc gia được thực hiện tốt thì công tác đảm bảo an toàn của quốc gia đó cũng sẽ tốt. Chính vì vậy, từ tháng 1 năm 1999, ICAO đã triển khai Chương trình kiểm tra, giám sát an toàn hàng không toàn cầu (USOAP) nhằm đánh giá, giải quyết những mối quan ngại về tính đầy đủ của khả năng giám sát an toàn của các quốc gia bằng cách đánh giá liệu quốc gia đó có thực hiện hiệu quả và nhất quán với hệ thống giám sát an toàn, có tuân thủ các tiêu chuẩn và khuyến cáo thực hành của ICAO và các quy trình/tài liệu hướng dẫn, có ban hành đủ và đúng các văn bản, quy trình, quy định, có dành đủ nguồn lực cho các dịch vụ hay không?

Năm 2016, ICAO đã thực hiện đợt kiểm tra giám sát tại Việt Nam theo chương trình USOAP, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam được Cục Hàng không huy động 10 Giám sát viên an toàn tham gia vào chương trình này, qua đó đã học hỏi nắm bắt được những vấn đề trọng tâm mà ICAO mong muốn và yêu cầu các nước thành viên đáp ứng. Qua kỳ kiểm tra giám sát này, các thành viên tham gia đã học hỏi được phương pháp, nội dung kiểm tra, đánh giá an toàn áp dụng vào công tác an toàn của Tổng công ty.

Quan điểm của CANSO: Chương trình đánh giá hệ thống quản lý an toàn mang tên SEANS - Safety của CANSO được chính thức khởi động từ tháng 6 năm 2016. Chương trình này tương đồng với cách đánh gia theo chương trình USOAP của ICAO nhưng định hướng cho các nhà cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay (ANSP).

Các mức độ trưởng thành của Hệ thống Quản lý an toàn theo CANSO

Mục tiêu của việc đánh giá an toàn theo chương trình SEANS - Safety là nhằm đánh giá và xác định mức độ trưởng thành của Hệ thống quản lý an toàn (SMS) thông qua 335 câu hỏi được hệ thống hóa theo 17 hạng mục khác nhau được triển khai tại ANSP thành viên của CANSO, qua đó đưa ra các gợi ý nhằm hỗ trợ các ANSP trong việc hoạch định các chiến lược và kế hoạch nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của hệ thống quản lý an toàn tại tổ chức của mình. Thang đo mức độ trưởng thành của hệ thống SMS được chia thành 5 mức độ, theo thứ tự từ thấp đến cao trong đó mức A (Informal Arrangements) phản ánh mức sơ khai của hệ thống SMS và mức E (Optimised) phản ánh mức phát triển cao nhất của hệ thống SMS.

Tháng 10/2016, CANSO đã thử nghiệm việc đánh giá với Airways New Zealand cho khu vực châu Á Thái Bình Dương. VATM là nhà cung cấp dịch vụ  bảo đảm hoạt động bay đầu tiên tại Châu Á - Thái Bình Dương được chính thức đánh giá an toàn theo chương trình SEANS - Safety của CANSO vào tháng 5/2017. Kết quả chúng ta đạt 13 tiêu chí mức C và 20 tiêu chí mức D, tính chung là đạt trên mức trung bình.

Qua đây, chúng ta có thể nhận biết được độ trưởng thành của hệ thống quản lý an toàn liên quan đến lĩnh vực bảo đảm hoạt động bay và có kế hoạch khắc phục những điểm còn thiếu, chưa hoàn thiện.

Đối với TCTQLBVN: Từ khi hình thành bộ phận chuyên trách tham mưu về công tác an toàn đến nay, công tác quản lý hệ thống an toàn có nhiều thuận lợi khi hệ thống văn bản tiêu chuẩn, hướng dẫn của ICAO, hướng dẫn của Canso đã hình thành và định hướng đầy đủ như có thêm phụ ước thứ 19 về Quản lý an toàn từ năm 2013, tài liệu 9859 Hướng dẫn xây dựng vận hành hệ thống SMS đã có đến phiên bản thứ 4, tài liệu Tiêu chuẩn xuất sắc về hệ thống quản lý an toàn của Canso (CANSO Standard of Excellence in Safety Management Systems).

Các cơ quan chuyên môn của Tổng công ty cũng có thuận lợi là được tham gia trực tiếp trong giai đoạn này với hai cuộc đánh giá của Quốc tế về hệ thống quản lý an toàn của quốc gia và của các nhà cung cấp dịch vụ hàng không.

Đài kiểm soát không lưu Hà Lan

Trên cơ sở phương pháp và nội dung giám sát của ICAO, những kết quả nhận diện mà USOAP đã tìm ra, Ban An toàn - Chất lượng và An ninh đã rà soát Kế hoạch thực hiện SMS 5 năm lần thứ nhất (qua sơ bộ đánh giá đã hoàn thành được 95%), đồng thời tham mưu cho Lãnh đạo Tổng công ty ban hành kế hoạch thực hiện SMS 5 năm lần thứ hai giai đoạn 2018 - 2022, trên cơ sở ba nội dung chính:

Một là, liên quan đến việc ban hành các tài liệu, các quy trình khai thác thì đến thời điểm này có thể nói chúng ta đã ban hành tương đối đầy đủ Hệ thống tài liệu quản lý an toàn bao gồm Quy chế đánh giá công tác an toàn các Sổ tay nghiệp vụ kiểm tra, đánh giá an toàn, các danh mục chi tiết kiểm tra đánh giá an toàn SMS, các Quy trình về nhận dạng mối nguy hiểm và quản lý rủi ro, Quy trình Quản lý sự thay đổi, Quy trình Điều tra xác minh nội bộ… trong đó quy định rất rõ những hạng mục nào mà các cơ sở điều hành bay cần phải đáp ứng, cũng như những nội dung mà các cơ quan an toàn cần tập trung kiểm tra, giám sát.

Các tài liệu này đã được lập thành hệ thống và yêu cầu tuân thủ chặt chẽ những yêu cầu, quy định trong tài liệu đồng thời được quán triệt, triển khai tới tất cả cán bộ, nhân viên làm công tác an toàn nói riêng và toàn thể tất cả cán bộ, nhân viên tham gia trực tiếp trong dây chuyền cung cấp dịch vụ. Hàng năm chúng ta đều lên kế hoạch chi tiết sẽ kiểm tra, đánh giá những hệ thống nào, vào thời điểm nào trong năm.

Hai là, liên quan đến yếu tố con người, đó là một trong những nội dung ICAO rất coi trọng. Trong các đợt giám sát theo chương trình USOAP, ICAO đã kiểm tra rất kỹ các quốc gia xem có dành đủ nguồn lực và đáp ứng quy định tiêu chuẩn cho nhân sự làm công tác an toàn hay không? Qua đó thể hiện rằng người được giao nhiệm vụ làm công tác giám sát an toàn phải có đủ kỹ năng, năng lực để đảm đương được nhiệm vụ được giao;

Vậy hiện trạng liên quan đến yếu tố con người ở Tổng công ty chúng ta như thế nào? Vấn đề nhân sự làm công tác kiểm tra, giám sát, đảm bảo an toàn hiện nay đã được quan tâm đúng mức. Tổng công ty đã ban hành quy định về tiêu chuẩn của đánh giá viên an toàn, giám sát viên an toàn;

Với gần 40 cơ sở cung cấp dịch vụ Bảo đảm Hoạt động bay, với tần suất kiểm tra ít nhất một năm một lần thì ở cấp đơn vị chúng ta cần bao nhiêu người? Cấp Tổng công ty chúng ta cần bao nhiêu người? Bài toán đó, Tổng công ty đã có lời giải, đó chính là định biên lao động. Hiện nay, Tổng công ty đã xây dựng được đội ngũ tổng cộng có 26 đánh giá viên an toàn lĩnh vực không lưu và kỹ thuật và 9 giám sát viên an toàn (cấp Cục Hàng không phê duyệt).

Có thể nói rằng, với số lượng nhân sự như vậy nếu đáp ứng đủ những tiêu chuẩn quy định thì thực sự là đủ để có thể đảm đương nhiệm vụ kiểm tra, đánh giá và giám sát an toàn trong toàn Tổng công ty và tăng cường trong các đợt đánh giá theo yêu cầu của Cục Hàng không. 

Ba là, việc thực hiện công việc kiểm tra, đánh giá an toàn. Chúng ta đã có con người đủ năng lực, chúng ta đã có các quy trình/quy định về công tác kiểm tra, đánh giá an toàn vậy chúng ta có đảm bảo được rằng chúng ta sẽ thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá an toàn hiệu quả hay không?

Hiện nay, chúng ta đang thực hiện một quy trình kiểm tra, đánh giá an toàn đầy đủ trên cơ sở bảng danh mục đánh giá an toàn và thực tế khai thác tại các cơ sở, đoàn kiểm tra, đánh giá sẽ tìm ra những điểm không phù hợp, những thiếu sót cần khắc phục, từ đó đưa ra các biện pháp khắc phục theo từng cấp. Theo quy định, khi đoàn đánh giá đã chỉ ra những điểm cần khắc phục thì đơn vị sẽ tổ chức xây dựng kế hoạch khắc phục, đề ra các biện pháp khắc phục điểm tồn tại, trình Lãnh đạo phê duyệt. Tiếp đó, đơn vị sẽ triển khai thực hiện các biện pháp khắc phục, lập báo cáo khắc phục và sau cùng là tổ chức đánh giá lại. Đây là một chu trình khép kín của công tác kiểm tra, giám sát an toàn.

Công tác an toàn là công tác của mọi thành viên trong dây chuyền cung cấp dịch vụ, công tác quản lý an toàn nói chung trong Tổng công ty mang tính hệ thống và luôn được hoàn thiện, cải tiến theo từng giai đoạn trưởng thành của hệ thống và nhất quán với các hướng dẫn, cũng như quan điểm quản lý an toàn của các tổ chức chúng ta tham gia như ICAO, CANSO và các tổ chức chúng ta luôn học hỏi như IATA, EUROCONTROL.

Ban An toàn - Chất lượng và  An ninh