AIS (Aeronautical information service): dịch vụ thông báo tin tức hàng không có chức năng đảm bảo cung cấp, chia sẻ tin tức hàng không và ấn phẩm AIS cần thiết cho an toàn, điều hòa, hiệu quả của hoạt động bay theo hình thức phù hợp với các yêu cầu khai thác của người sử dụng. AIS bao gồm các dịch vụ: NOTAM, AIS sân bay và AIP.

Dịch vụ AIS sân bay do Cơ sở AIS sân bay chịu trách nhiệm cung cấp.

Cơ sở AIS sân bay được thành lập phụ thuộc vào các yếu tố: số lượng, loại hình khai thác, tầm hoạt động của tàu bay đi, đến cảng hàng không. Theo đó, tại mỗi sân bay đều thành lập một cơ sở AIS sân bay, có trách nhiệm chính:

Soạn và cung cấp PIB cho tổ lái, nhân viên điều độ của hãng hàng không hoặc nhân viên trợ giúp thủ tục kế hoạch bay; Giải thích thông tin trực tiếp bằng lời cho tổ lái, nhân viên điều độ của hãng hàng không hoặc nhân viên trợ giúp thủ tục kế hoạch bay khi có yêu cầu; Thu thập, xử lý các NOTAM nhận từ Phòng NOTAM; Đảm nhiệm dịch vụ thông báo tin tức sau chuyến bay.

Trước đây, dịch vụ AIS sân bay được 4 Trung tâm ARO/AIS: Nội Bài, Đà Nẵng, Cam Ranh, Tân Sơn Nhất thuộc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không và 18 bộ phận ARO/AIS tại các Đài chỉ huy không lưu thuộc các Công ty quản lý bay khu vực đảm nhiệm, cung cấp dưới hai hình thức trực tiếp và từ xa.

Tổ lái làm thủ tục bay trực tiếp

Nhận thấy việc làm thủ tục bay từ xa cho các chuyến bay khởi hành từ cảng hàng không tại Việt Nam được thuận lợi hơn cho các hãng hàng không và Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam nên từ tháng 11 năm 2014 đến nay Cục Hàng không Việt Nam (Cục HKVN) đã cấp phép cho các hãng hàng không của Việt Nam có nhu cầu và đủ điều kiện được phép làm thủ tục bay từ xa tại các sân bay Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Đà Nẵng và lần lượt mở rộng ra các sân bay khác.

Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, cả nước ta đã phải áp dụng biện pháp giãn cách xã hội, tránh tụ tập động người, hạn chế tiếp xúc nhiều người. Vì vậy, để đảm bảo an toàn trong việc cung cấp các dịch vụ bảo đảm hoạt động bay trước chuyến bay, tất cả các hãng hàng không trong nước đều được Cục HKVN cho phép làm kế hoạch bay từ xa tại tất cả các sân bay của Việt Nam. Trên cơ sở đó, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã triển khai phối hợp với các hãng hàng không thực hiện theo quy trình làm thủ tục bay từ xa được an toàn và hiệu quả.

Theo đó, dịch vụ AIS sân bay chủ yếu được cung cấp qua email và điện thoại (ngoại trừ các chuyến bay chuyên cơ). Nhân viên AIS sân bay sẽ soạn các bản PIB trên hệ thống AIS tự động, bán tự động, internet và gửi cho các hãng hàng không qua email và giải thích trực tiếp bằng lời cho tổ lái hoặc nhân viên điều độ hãng hàng không bằng điện thoại (nếu cần); tổ lái hoặc nhân viên điều độ các hãng hàng không không phải đến trực tiếp phòng AIS sân bay để nhận PIB.

Với thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa cùng với sự phát triển của các hệ thống tự động như hiện nay, đồng thời để từng bước thực hiện “Đề án phát triển Trung tâm Thông báo tin tức hàng không đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”, việc cung cấp PIB sẽ theo phương thức hiện đại, trong môi trường tự động hóa, đáp ứng lộ trình chuyển đổi AIS sang AIM. Cùng với việc thiếu nhân sự trầm trọng tại các bộ phận ARO/AIS sân bay, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đã đề xuất và được Cục HKVN nhất trí cho chuyển chức năng và nhiệm vụ cung cấp dịch vụ AIS sân bay tại Cảng hàng không Cần Thơ, Rạch Giá, Côn Đảo và Cà Mau từ các Đài Kiểm soát không lưu tương ứng thuộc Công ty Quản lý bay miền Nam về Trung tâm ARO/AIS Tân Sơn Nhất thuộc Trung tâm Thông báo tin tức hàng không kể từ 07g00 (giờ Hà Nội) ngày 15/09/2020.

Nhân viên chuẩn bị PIB tại cơ sở

Việc chuyển giao dịch vụ AIS về Trung tâm Thông báo tin tức hàng không đã góp phần giải quyết được các khó khăn cho Công ty Quản lý bay miền Nam như: giảm áp lực trong việc bố trí ca/kíp trực do thiếu nhân sự, giảm đầu mối hiệp đồng với các cơ quan liên quan, giải quyết khó khăn trong công tác huấn luyện.

Đồng thời việc chuyển giao cũng tạo một số thuận lợi như: Thống nhất, đảm bảo và nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ trong một hệ thống được thông suốt, ổn định, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của khách hàng; Tập trung nguồn nhân lực, tạo điều kiện cho phát triển theo hướng chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa; Thống nhất hệ thống quản lý an toàn và quản lý chất lượng đối với các dịch vụ do Trung tâm Thông báo tin tức hàng không cung cấp; Trang bị đồng bộ hệ thống trang thiết bị cung cấp dịch vụ, chủ động trong việc sửa chữa, thay thế kịp thời các trang thiết bị khi gặp sự cố, hỏng hóc, tăng cường hiệu quả sử dụng trang thiết bị, nguồn nhân lực và chất lượng dịch vụ theo các tiêu chuẩn, quy định của ICAO; Thuận lợi trong công tác phối hợp, hiệp đồng, công tác tiếp nhận và xử lý dữ liệu thô từ Cảng hàng không, sân bay nhằm kịp thời thông báo tin tức hàng không đúng tiêu chuẩn, quy định.

Với kết quả đạt được từ việc chuyển giao dịch vụ AIS của 04 sân bay Cần Thơ, Rạch Giá, Côn Đảo và Cà Mau; Trung tâm Thông báo tin tức hàng không và Công ty Quản lý bay miền Nam đã thống nhất phương án và báo cáo Tổng công ty xem xét, trình Cục HKVN chấp thuận tiếp tục chuyển giao dịch vụ AIS đối với 03 sân bay Liên Khương, Buôn Ma Thuột và Phú Quốc từ Công ty Quản lý bay miền Nam về Trung tâm Thông báo tin tức hàng không, tiến tới hợp nhất dịch vụ AIS sân bay tại khu vực phía Nam.

Tố Anh - Trung tâm ARO/AIS Tân Sơn Nhất