Trước đại dịch, các tổ chức đã tập trung giải quyết các rủi ro an toàn liên quan đến sự mệt mỏi của Kiểm soát viên không lưu. Trong thời gian đại dịch, các loại mối đe dọa khác nhau đã xuất hiện, chẳng hạn như “quá tải” do sự nhàm chán và đơn điệu vì không có hoạt động bay. Những vấn đề này cũng liên quan đến sự hình thành mệt mỏi. Ở châu Âu, EASA đã phối hợp với một số tổ chức để thực hiện một nghiên cứu học thuật quy mô rộng trong nhiều năm. Các hướng dẫn mới của Eurocontrol đã được ban hành cho ANSP và một trong những câu hỏi thường gặp nhất mà chúng tôi nhận được cho nhóm làm việc của mình là cách các tổ chức có thể giải quyết hoặc thực hiện các chính sách và giải pháp Quản lý rủi ro mệt mỏi (FRM).

Mệt mỏi đã trở thành một chủ đề nổi bật, thể hiện rõ qua số lượng ngày càng tăng của các bài báo khoa học và các quy định đề cập đến chủ đề này. Tuy nhiên, mệt mỏi thường được coi là “vấn đề” và “kết quả” cùng một lúc, trong khi nó nên được xem như một thuật ngữ bao trùm gồm các hiện tượng khác nhau. Các thuật ngữ như “buồn ngủ” và “cảnh giác” đều liên quan đến mệt mỏi. Mệt mỏi tinh thần có thể được kiểm tra từ góc độ thời gian, phân biệt giữa mệt mỏi cấp tính và mãn tính. 

Mệt mỏi mãn tính liên quan đến trạng thái mệt mỏi dai dẳng và kéo dài vượt quá thời gian phục hồi thông thường. Nó biểu hiện bình thường như các vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần lâu dài và đôi khi là kiệt sức. Nó thường được bảo vệ bởi các quy tắc về sức khỏe và an toàn nghề nghiệp và thời gian làm việc.

Mệt mỏi cấp tính đề cập đến trạng thái tạm thời bị giảm sự cảnh giác và tập trung do tỉnh táo kéo dài hoặc gắng sức tinh thần kéo dài. Mệt mỏi cấp tính là một nguy cơ an toàn thực sự đối với ANSP vì nó thường biểu hiện như giảm thời gian phản ứng, suy giảm nhận thức và đôi khi là các vấn đề về hành vi. Những điều này có thể dẫn trực tiếp đến suy giảm hiệu suất làm việc. Một khi các cá nhân đã bị mệt mỏi mãn tính, điều này có thể làm trầm trọng thêm sự mệt mỏi cấp tính.  

Sự khác biệt giữa hai loại này có liên quan đáng kể vì các phương pháp và biện pháp đối phó để giải quyết mệt mỏi cấp tính và mãn tính có thể khác nhau. Các tổ chức nên xem xét những khác biệt này. Bằng cách thừa nhận bản chất sắc thái của mệt mỏi và các biểu hiện của nó, các tổ chức có thể phát triển các thực hành quản lý mệt mỏi để giải quyết các mối quan tâm liên quan đến mệt mỏi cấp tính và mệt mỏi mãn tính.

Một trong những phương pháp chính để quản lý sự mệt mỏi là sử dụng phân công trực. Tuy nhiên, phân công trực chủ yếu đề cập đến quy trình khai thác để đảm bảo đủ nhân viên có sẵn để hoàn thành các nhiệm vụ theo yêu cầu quy định. Sử dụng phân công trực thường được gọi là cách tiếp cận theo quy định vì các công ty phải tuân thủ các quy tắc được xác định trước do các cơ quan quản lý đặt ra. Vấn đề với phương pháp này là các quy tắc này có thể không xem xét đầy đủ mức độ mệt mỏi thực tế và các biến thể mệt mỏi, và các mối nguy hiểm liên quan đến mệt mỏi thường chỉ được xác định sau khi xảy ra sự cố. Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng sử dụng phân công trực được coi như tương đương với Hệ thống quản lý rủi ro mệt mỏi (FRMS). Việc bố trí phân công trực là một phần của FRMS, nó có thể được coi là một yếu tố của một tập hợp các thực hành giảm thiểu được thiết kế để giảm thiểu nguy cơ mệt mỏi trong phòng điều hành hoặc các đài kiểm soát không lưu, nhưng nó không phải là biện pháp giảm thiểu duy nhất có sẵn.

Ngược lại, hệ thống Quản lý rủi ro mệt mỏi (FRMS) là một quy trình chuyên biệt được thiết kế để chủ động quản lý các nguy cơ mệt mỏi, như hệ thống quản lý an toàn (SMS). Mục đích của FRMS là xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến mệt mỏi trước và trong các hoạt động khai thác. Không giống như phân công trực, tập trung vào các yêu cầu nhân sự, FRMS xem xét các yếu tố góp phần gây mệt mỏi và tích cực giảm thiểu những rủi ro đó. Các biện pháp giảm thiểu khác có thể bao gồm: đào tạo, quản lý nguồn lực nhóm, chính sách an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, giám sát tích cực mức độ mệt mỏi, các sáng kiến cải tiến và phản hồi thường xuyên.

Bằng cách thực hiện Hệ thống quản lý rủi ro mệt mỏi (FRMS), một tổ chức có thể chủ động xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến mệt mỏi, đảm bảo rằng các biện pháp thích hợp được áp dụng để ngăn ngừa sự cố. Cách tiếp cận này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý các nguy cơ mệt mỏi trong toàn bộ quá trình hoạt động thay vì phản ứng với chúng sau khi xảy ra. Khi triển khai FRMS, các tổ chức có thể vượt ra ngoài các quy định về thời gian làm việc hiện có.  Với sự linh hoạt để kéo dài thời gian làm việc đạt được, trách nhiệm mà tổ chức phải chứng minh sự an toàn cho cơ quan quản lý từ quan điểm mệt mỏi.

FRMS là một quá trình dựa trên dữ liệu. Điều này ngụ ý rằng nó dựa trên dữ liệu mệt mỏi thực tế được thu thập thường xuyên thông qua các nghiên cứu, phỏng vấn hoặc thu thập các báo cáo mệt mỏi. Thông thường không có cách duy nhất, nhưng phương pháp thu thập dữ liệu phải được chọn dựa trên các yêu cầu và mục đích của FRMS. Nhìn chung, FRMS có thể bao gồm một số hoạt động, chẳng hạn như:

• Đánh giá nguy cơ mệt mỏi: Các tổ chức tiến hành đánh giá nguy cơ mệt mỏi để xác định các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến mệt mỏi. Điều này liên quan đến việc đánh giá khối lượng công việc, lịch làm việc và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mức độ mệt mỏi.
• Quản lý lịch làm việc: Các tổ chức quản lý lịch làm việc để đảm bảo rằng KSVKL có đủ thời gian nghỉ ngơi giữa các ca. Điều này có thể bao gồm thực hiện luân phiên ca, cung cấp thời gian nghỉ ngơi đầy đủ trong ca làm việc và hạn chế số ngày làm việc liên tiếp.
• Giáo dục và đào tạo: Các tổ chức cung cấp giáo dục và đào tạo cho các đơn vị khai thác về các rủi ro liên quan đến mệt mỏi và các chiến lược để quản lý mệt mỏi. Điều này có thể bao gồm cung cấp thông tin về vấn đề liên quan giấc ngủ, dinh dưỡng và tập thể dục.
• Giao tiếp và hỗ trợ: Các tổ chức thúc đẩy văn hóa giao tiếp và hỗ trợ cởi mở để khuyến khích các nhà khai thác báo cáo bất kỳ mối quan tâm nào liên quan đến sự mệt mỏi.

Hình 1 - Các thành phần và quy trình được điều chỉnh từ FAA AC120-103A: Hệ thống quản lý rủi ro mệt mỏi cho an toàn hàng không (AC 120-103A - Hệ thống quản lý rủi ro mệt mỏi cho an toàn hàng không (faa.gov))

Việc áp dụng FRMS rất được ICAO và CANSO khuyến khích cho tất cả các ANSP. Ngày càng có nhiều giải pháp dựa trên dữ liệu đang trở nên có sẵn và một số dự án quy mô lớn nghiên cứu về sự mệt mỏi đang được tiến hành trên khắp thế giới. Nếu bạn muốn được hỗ trợ hiểu cách thực hiện hoặc thiết kế FRMS hoặc trình bày về những gì đang diễn ra trong thế giới FRMS, vui lòng liên hệ với Nhóm công tác về Quản lý Hiệu suất Con người và chúng tôi rất sẵn lòng hỗ trợ. 

                                                                                                VP- Theo CANSO