COVID-19 đã tàn phá ngành hàng không, lúc cao điểm đã làm giảm tới 90% số chuyến bay. Doanh thu và nhu cầu sụt giảm nghiêm trọng. Khi virus còn tồn tại kéo dài, ánh sáng cuối đường hầm vẫn còn mờ nhạt.

Tuy vậy, ngành hàng không vẫn đang tái khởi động. Dù rằng có thể mất nhiều năm để có thể phục hồi những mất mát, ngành hàng không vẫn đang dần nắm giữ bầu trời trở lại.

Tài chính

Tiền mặt chính là chìa khóa để tồn tại trong ngắn hạn. Khả năng thanh toán bằng tiền mặt đã bị cạn kiệt trong ngành và các tổ chức trong cả chuỗi giá trị đang phải vật lộn khi doanh thu thấp hơn nhiều so với chi phí.

CANSO đã kêu gọi một kế hoạch tài chính, có tính đến toàn bộ ngành hàng không bao gồm các hãng hàng không, các cảng hàng không và các nhà cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay (ANSP).

Các ANSP đặc biệt bị ảnh hưởng bởi họ buộc phải duy trì vùng trời mở và luôn phải bố trí nhân viên làm việc tại các phân khu mặc dù lưu lượng bay và doanh thu liên quan thấp kỷ lục.Trong nhiều trường hợp, các ANSP còn chịu chậm thanh toán từ khách hàng mặc dù các hãng hàng không đã nhận được các cứu trợ nhiều hơn rõ rệt so với các ANSP.

Các thành viên CANSO đã phải cắt giảm mạnh chi phí, bao gồm việc cho nhân viên nghỉ phép và dừng các mục đầu tư chưa thiết yếu, nhưng những biện pháp này có thể vẫn chưa đủ cho sự bền vững về tài chính.

“Khi việc cho phép các hãng hàng không được chậm thanh toán các khoản phí cho các thành viên của chúng tôi được thông qua vào Tháng Tư, chúng tôi đã nhìn nhận việc này như một hành động chỉ xảy ra một lần chứ không phải một cơ chế lâu dài để chuyển gánh nặng tài chính từ các hãng hàng không sang các ANSP”, Giám đốc Văn phòng CANSO khu vực Châu Âu, Tanja Grobotek phát biểu. “Chúng tôi hiểu những khó khăn mà các khách hàng của chúng tôi đang đối mặt, nhưng trong tương lai, chúng tôi cần quay lại đúng vị trí mà ở đó những người sử dụng vùng trời cần thanh toán cho dịch vụ quan trọng mà ANSP cung cấp. Chúng tôi phản đối mạnh mẽ ý niệm rằng các thành viên của chúng tôi ở vị trí cung cấp tài chính cho các hãng hàng không.”

Tại Châu Âu, CANSO đã kêu gọi Liên minh Châu Âu (EU) hỗ trợ tài chính cho toàn bộ ngành hàng không chứ không chỉ ưu tiên một lĩnh vực nào trong ngành. Điều này cũng đã đảm bảo một sự điều chỉnh tạm thời cho Kế hoạch Hoạt động và Thu phí tại EU (EU Performance and Charging Scheme), trong đó đặt ra các mục tiêu hoạt động có thể chấp nhận được trong bối cảnh hiện tại.  Việc duy trì các mức đầu tư vào các công nghệ tương lai mà mang lại những tiến bộ và về an toàn và hiệu quả có tầm quan trọng như nhau đối với tất cả các ANSP. Hoạt động bay sẽ quay trở lại và các ANSP không thể tụt lại phía sau.

Hợp tác

“Đại dịch đã tạo ra những thách thức trong toàn ngành, và chúng ta chỉ có thể vượt qua chúng thông qua con đường hợp tác”, Ông Hocquard, Tổng Giám đốc CANSO phát biểu. “Hơn bất cứ lúc nào, chúng ta phải hợp tác để tồn tại và bảo vệ hoạt động vận tải hàng không. Thông qua diễn đàn quốc tế như ICAO, CANSO đang phối hợp chặt chẽ với các đối tác trong ngành để xúc tiến việc tái khái động và phục hồi.”

Hội đồng ICAO đã phê duyệt tài liệu “CART Take-off Guidance” hướng dẫn việc tái khởi động ngành. Ý kiến chuyên môn của cơ quan chính phủ và ngành, bao gồm CANSO đã được đưa vào tài liệu; trong đó đưa ra một loạt các biện pháp tạm thời, bao gồm giãn cách vật lý khi có thể và đeo khẩu trang đối với hành khách và các nhân viên hàng không.

Các khuyến cáo khác bao gồm soi chiếu y tế và các mẫu khai báo y tế, truy vết tiếp xúc và xét nghiệm COVID-19 khi cần thiết.

Tài liệu trên được xây dựng bởi Nhóm chuyên trách của ICAO về Khôi phục ngành hàng không sau COVID-19 (ICAO COVID-19 Aviation Recovery Task Force – CART). Đây là sự hợp tác trong toàn bộ ngành để tránh các biện pháp chắp vá không thích hợp trên phạm vi toàn cầu mà không làm tổn hại đến an toàn và an ninh của hàng không dân dụng.

Sự dao động khó lường về lưu lượng bay

Quản lý lưu lượng bay không chỉ liên quan đến việc sụt giảm nghiêm trọng về lưu lượng bay mà còn liên quan sự phục hồi không có tính ổn định. Các ANSP phải nhận thức được rằng lưu lượng bay có thể sẽ chạm đỉnh hoặc chạm đáy trong trong thời gian tới khi mà virus biến mất hoặc quay lại, và khi biên giới được mở cửa hoặc đóng cửa. Các hãng hàng không cũng góp phần vào sự không chắc chắn này với việc đưa ra các chào giá kích cầu và một cách tiếp cận linh hoạt đối với việc lập lịch trình bay.

Tuy vậy, chắc chắn rằng, đường cơ sở (baseline) của lưu lượng bay sẽ còn thấp hơn và việc có được mức độ bay như thời điểm trước COVID có thể sẽ không xảy ra trong một vài năm, phụ thuộc vào ảnh hưởng của virus trong thời gian tới. Điều này khiến cho chiến lược của ANSP hoàn toàn khác so với những năm trước, thời điểm mà sự tăng trưởng liên tục là trạng thái bình thường.

“Để hiểu rõ hơn COVID-19 đang ảnh hưởng như thế nào đến các bên có liên quan, CANSO đã hợp tác với Aireon đưa ra các hiểu biết chuyên sâu thông qua dữ liệu và phân tích các xu hướng về lưu lượng bay ở phạm vi khu vực và toàn cầu,” Ông Hocquard cho biết. “CANSO cũng đang làm việc với Metron Aviation để hiểu rõ hơn về việc dự đoán nhu cầu, nâng cao nhận thức và tăng khả năng dự đoán mức độ sử dụng sân bay và vùng trời. Mặc dù chúng ta không biết chính xác tình hình lưu lượng bay sẽ thay đổi thế nào trong những tháng, thậm chí những năm tới, tuy nhiên các dữ liệu này sẽ là chìa khóa giúp thích nghi với một trạng thái bình thường mới và một sự phục hồi không biên giới”.

Sự linh hoạt

Các ANSP sẽ phải có tính linh hoạt cao hơn nhằm đối mặt với những tình huống ngừng bay (traffic shutdown) có thể xảy ra trong những năm tới.

Thách thức mà chúng ta có đó là những khoản đầu tư lớn không dễ dàng quay trở lại. Điều này đúng với cả vấn đề con người cũng như đối với công nghệ. Các kiểm soát viên mất một thời gian dài đào tạo và các ANSP không thể để họ ra đi khi khó khăn.

Nhưng ông Kevin Shum, Cục trưởng Cục Hàng không dân dụng Singapore lưu ý rằng các ANSP cũng nên chào đón các cơ hội. Trong một hội nghị trực tuyến với chủ đề “Nền tảng an toàn cho chuyến bay” (Flight Safety Foundation), ông phát biểu rằng việc đào tạo có thể dễ dàng tích hợp các tình huống làm việc và một hệ thống ATM mới có thể được hưởng lợi từ thông tin đầu vào của các KSVKL giàu kinh nghiệm. Các sáng kiến, chẳng hạn như việc hợp tác giữa CANSO và Micro Nav, đã đưa các năng lực đào tạo từ xa toàn cầu lên mức cao hơn và duy trì các kĩ năng ATM quan trọng.

Ông Shum cũng chỉ ra rằng các Đài kiểm soát không lưu số (digital Tower) là một công nghệ có thể được tăng tốc phát triển hơn nữa. Các dự án như sáng kiến HungraroControl-Seagridge tại Sân bay quốc tế Budapest có hiệu quả về chi phí và có khả năng mở rộng. Đây là một giá trị mà các ANSP cần đến nhiều trong tương lai.

Sự linh hoạt, cũng như các nỗ lực hợp tác, sẽ mang đến một sự bền vững cao hơn. Một ANSP sụp đổ có thể ảnh hưởng đến cả hệ thống do vậy việc phối hợp cùng nhau là yêu cầu rõ ràng đặt ra mặc dù điều này không đồng nghĩa với hợp nhất. Việc áp dụng các công nghệ mới có thể đóng vai trò là đầu mối cho việc hợp tác, cho phép các ANSP chia sẻ kiến thức chuyên môn thậm chí là chi phí. Một cách tổng thể, đại dịch virus corona hiển nhiên đã tác động nghiêm trọng lên ngành Hàng không. Con đường phục hồi sẽ còn dài. Nhưng trong khủng hoảng có cơ hội và các ANSP có thể phát triển các hoạt động nhanh chóng, đơn giản mà tập trung vào các công nghệ bền vững.

Thực hành tốt nhất vẫn luôn đúng

Mặc dù một trạng thái bình thường mới được nhắc tới nhiều, thực hành tốt nhất hiện có vẫn hết sức quan trọng để giúp ngành hàng không đương đầu với những bất ổn được dự báo trước về lưu lượng bay.

Các cột mốc trong công nghệ và việc Nâng cấp Khối Hệ thống Hàng không (ASBU) sẽ duy trì khả năng ứng dụng. Ví dụ như các sáng kiến về quản lý luồng không lưu (ATFM) – chẳng hạn lộ trình ATFM Mombasa tại Châu Phi, ATFM đa điểm nút tại Châu Á – Thái Bình Dương và chương trình CADENA tại Châu Mỹ La Tinh sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đối mặt với tính khó dự đoán về lưu lượng bay trong quá trình phục hồi.

Hơn nữa, ngành hàng không sẽ cần tập trung các nỗ lực nhằm đảm bảo tính bền vững về an ninh mạng, xây dựng các năng lực cung cấp dịch vụ từ xa và tăng cường phối hợp giữa các bên có liên quan thông qua các quy trình như quy trình phối hợp ra quyết định.

Cuối cùng, việc phục hồi đòi hỏi ngành Hàng không nỗ lực gấp đôi trong việc triển khai các chiến lược của khu vực và thực hành tốt nhất trên phạm vi toàn cầu, và rất nhiều nỗ lực trong số đó đã đang trong quá trình triển khai.

                                                    Vũ Uyên, Theo Tạp chí Airspace (CANSO)