Với sự nỗ lực trong những năm vừa qua, Việt Nam đã hoàn thành giai đoạn 1 (Giai đoạn củng cố) của lộ trình chuyển đổi từ dịch vụ thông báo tin tức hàng không (AIS) sang Quản lý tin tức hàng không (AIM) và từng bước song song thực hiện các chương trình trong giai đoạn 2 (Giai đoạn tiến tới kỹ thuật số) và giai đoạn 3 (Quản lý tin tức).

Mô hình lộ trình chuyển đổi AIS sang AIM

Một trong những chương trình quan trọng mà tổ chức hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO) đặt ra ở mức độ cuối cùng trong  giai đoạn 2 của lộ tình chuyển đổi đó là, yêu cầu các quốc gia cần xây dựng được cơ sở dữ liệu lập bản đồ sân bay (Aerodrome Mapping Database  - AMDB) của các sân bay. Dựa trên yêu cầu bắt buộc đó, phòng Bản đồ - Phương thức bay được giao nhiệm vụ nghiên cứu và từng bước thực hiện việc xây dựng cơ sở dữ liệu lập bản đồ sân bay đạt chuẩn dựa trên cơ sở dữ liệu địa hình và chướng ngại vật điện tử (eTOD) khu vực 3 của các sân bay, đồng thời đáp ứng các  tiêu chuẩn ICAO về chất lượng dữ liệu.

Cơ sở dữ liệu lập bản đồ sân bay là cơ sở dữ liệu hệ thông tin địa lý (Geographic Information System - GIS) của một sân bay. AMDB bao gồm các dữ liệu lập bản đồ sân bay, được sắp xếp dưới dạng bộ dữ liệu (data set) và chúng được trao đổi dưới dạng các bộ dữ liệu số, sử dụng các tiêu chuẩn toàn cầu, các công cụ chính của công nghệ GIS. AMDB có thể mô tả:

+ Bố cục không gian của một sân bay;

+ Hình dạng của các đối tượng địa lý – dữ liệu dạng vector (ví dụ: đường cất hạ cánh, đường lăn, tòa nhà…);

+ Thông tin thêm về đặc điểm của các tính năng được lưu trữ dưới dạng thuộc tính.

Danh mục các đối tượng trong AMDB

Với những khả năng mô tả nêu trên, AMDB được xây dựng và sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, phục vụ cho việc đảm bảo an toàn bay như:

• Áp dụng khai thác đường cất hạ cánh;
• Quản lý công tác an ninh và khẩn nguy;
• Giám sát, phát hiện và cảnh báo xâm nhập đường cất hạ cánh;
• Chỉ dẫn và dẫn đường khu vực sân bay;
• Quản lý cơ sở hạ tầng và tài sản sân bay;
• Định tuyến và trình bày điểm dừng đỗ, cảnh báo và phát hiện sai lệch;
• Thông tin sơ đồ;
• Hiển thị thông tin ATIS dạng kỹ thuật số;
• Quản lý sân bay và nguồn lực hãng hàng không;
• Phục vụ huấn luyện bay giả định;
• NOTAM và dữ liệu hàng không liên quan;
• Trực quan tổng hợp.

Như vậy, dựa vào những mục đích đó, phi công, kiểm soát viên không lưu hay những nhà quản lý sân bay có thể khai thác AMDB cho nhu cầu của họ và bổ sung những lớp dữ liệu mới, để cụ thể hóa dữ liệu quản lý cũng như mục đích sử dụng nếu cần thiết.

Dữ liệu eTOD khu vực 3 được sử dụng để xây dựng AMDB là dữ liệu dạng raster (dữ liệu dạng ảnh số) và dữ liệu dạng vector (dữ liệu dạng điểm, đường, vùng). Chất lượng các loại dữ liệu này tuân thủ theo các yêu cầu về chất lượng dữ liệu theo tài liệu PANS-AIM 10066, Phụ ước 15; các thành phần của AMDB được lưu trữ thành từng đối tượng riêng biệt và được phân loại. Tất cả các đối tượng được sử dụng để xây dựng AMDB đều phủ trùm toàn bộ các đối tượng nằm trong khu vực hoạt động sân bay, đáp ứng được yêu cầu về khai thác. Đối với dữ liệu dạng vector, ngoài ưu điểm mô tả chính xác thì còn cho phép người sử dụng có thể truy xuất nhanh chóng chính xác các thông tin thuộc tính của đối tượng và dữ liệu dạng raster thì cho người khai thác hình ảnh chụp thực tế bên ngoài thực địa. Việc kết hợp đồng thời hai loại dữ liệu giúp cho công tác xây dựng AMDB trở nên chính xác và đầy đủ hơn.

Ví dụ về eTOD dạng vector khu vực 3

Ví dụ về eTOD dạng raster khu vực 3

Bảng thông tin thuộc tính của các đối tượng trong AMDB

Tính tới hết năm 2020, phòng Bản đồ - Phương thức bay đã hoàn thiện cơ bản AMDB của 06 sân bay quốc tế trong cả nước, gồm có: Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất, Phú Bài, Cam Ranh và Phú Quốc. Song song với quá trình hoàn thiện dữ liệu của AMDB các sân bay đã có, trong thời gian tới, khi các sân bay khác được cung cấp đầy đủ eTOD khu vực 3, thì những sân bay này cũng sẽ được nghiên cứu xây dựng AMDB, từng bước đáp ứng yêu cầu tất cả các sân bay trong cả nước đều có AMDB riêng cho từng sân bay.

 AMDB của sân bay Nội Bài sau khi được xây dựng

AMDB của sân bay Tân Sơn Nhất sau khi được xây dựng

Phòng Bản đồ - Phương thức bay, Trung tâm TBTTHK