Mưa dông chuyển mùa thường xảy ra đột ngột, diễn tiến nhanh, chứa đựng nhiều yếu tố bất ngờ, khó dự báo. Sau chuỗi ngày dài nắng nóng rất gay gắt thì khi mưa dông xuất hiện thường sẽ kèm theo các hiện tượng thời tiết cực đoan, nguy hiểm như sét, lốc, tố, gió giật… Những hiện tượng cực đoan này ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động cất, hạ cánh của tàu bay và các hoạt động trên khu hoạt động của sân bay. Đối với cán bộ, nhân viên đang công tác trong lĩnh vực khí tượng hàng không, việc dự báo, cảnh báo sớm được cơn mưa dông đầu mùa luôn là một thách thức không hề nhỏ trong công tác chuyên môn.

Năm nay, từ cuối tháng 4 mưa dông chuyển mùa đã bắt đầu xuất hiện vài nơi tại khu vực Tây Nguyên. Trong các ngày 04-05/5/2024, mưa dông chuyển mùa tiếp tục xuất hiện và mở rộng phạm vi xuống Nam bộ. Qua ghi nhận từ số liệu quan trắc thời tiết trong ngày 04/5, tại khu vực sân bay Côn Đảo đã xuất hiện vòi rồng, tại khu vực sân bay Rạch Giá có mưa dông mạnh, làm tầm nhìn giảm xuống 1500m.

Trưa ngày 05/5/2024 tại khu vực sân bay Tân Sơn Nhất có mưa dông, tầm nhìn giảm xuống 3000m kèm theo lốc tố với tốc độ gió giật lên tới 34KT và xuất hiện gió đứt (Wind shear).

Ảnh mây vệ tinh lúc 05:50Z

Với tinh thần sẵn sàng cho thời tiết chuyển mùa, các vị trí trực quan trắc, dự báo tại Trung tâm Khí tượng hàng không Tân Sơn Nhất luôn theo sát diễn biến thời tiết, bám sát vị trí, chủ động khai thác các công cụ, thiết bị hỗ trợ tác nghiệp. Kíp trực khí tượng Tân Sơn Nhất ngày 05/5 đã nhận định và dự báo được khả năng tại sân có mưa dông và kịp thời ra quyết định để cung cấp thông tin, tư vấn về hướng di chuyển của mây đối lưu và khả năng di chuyển vào khu vực sân bay gây mưa dông cho Trung tâm Kiểm soát tiếp cận - tại sân Tân Sơn Nhất; liên tục cập nhật trong các bản tin dự báo sân bay (TAF); thiết lập các bản tin dự báo xu thế thời tiết cho tàu bay hạ cánh (TREND); bản tin cảnh báo thời tiết sân bay (AD WRNG); bản tin cảnh báo gió đứt (WS WRNG);  thông tin, tư vấn cho Trung tâm Quản lý luồng không lưu để phối hợp với các đơn vị có liên quan phối hợp ra quyết định (CDM), điều tiết luồng không lưu, tính toán CTOT cho các hãng hàng không trong điều kiện thời tiết bất lợi. Ứng dụng bảng màu cũng được đưa vào sử dụng trong nhóm Phối hợp thời tiết xấu, nhóm CDM trên ứng dụng chat Viber để cho người sử dụng thuận tiện và có cách nhìn trực quan hơn.

Thông tin dự báo và quan trắc diễn biến thời tiết thực tế liên tục được cập nhật đặc biệt trong tình huống có dông, sét mạnh trong những cơn mưa đầu mùa khi bề mặt đường CHC và sân đỗ tàu bay đã tích lũy một lượng nhiệt lớn sau thời gian dài nắng nóng.

Thông báo có gió đứt từ hệ thống tích hợp Radar - Lidar lúc 05:42Z và 05:56Z

Những năm gần đây Trung tâm Khí tượng hàng không Tân Sơn Nhất đã được Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đầu tư, trang bị các hệ thống hiện đại hỗ trợ công tác theo dõi thời tiết như: hệ thống Radar thời tiết Doppler tích hợp với hệ thống cảnh báo gió đứt Lidar, hệ thống quan trắc tự động AVIMET. Đồng thời, Trung tâm Khí tượng hàng không cũng phối hợp với các tổ chức, đơn vị đang hoạt động trong lĩnh vực dự báo khí tượng để xây dựng các công cụ áp dụng công nghệ hiện đại như dự báo dòng quang học hay ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào công tác dự báo thời tiết NOWCAST. Bên cạnh đó, công tác đào tạo, huấn luyện nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho nhân viên khí tượng thường xuyên được tổ chức, qua đó góp phần cải thiện chất lượng các bản tin quan trắc và nâng cao khả năng nhận định dự báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm, trong đó có mưa dông mạnh đầu mùa.

Hình ảnh tàu bay bay chờ tại khu vực sân bay Tân Sơn Nhất trưa ngày 05/5/2024

Chính vì vậy ngay trong cơn mưa lớn đầu mùa kèm dông sét mạnh ngày 05/5/2024 tại khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, Trung tâm Khí tượng hàng không Tân Sơn Nhất đã dự báo, cảnh báo sớm được các hiện tượng thời tiết cực đoan, đã quan trắc và thông báo kịp thời, phối hợp tốt với các đơn vị liên quan để đảm bảo an toàn hoạt động bay.

                             Ngô Công Toàn