Hàng không toàn cầu đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Quý II/2024 có 13,2 triệu chuyến bay, trong đó khu vực Trung Đông và Bắc Mỹ đều có tốc độc tăng trưởng lưu lượng bay so với cùng kỳ năm trước ở mức 2 con số, và tất cả các khu vực còn lại có tốc độ tăng trưởng từ 6 đến 9 phần trăm.

Tương phản với tình hình tăng trưởng hoạt động bay mạnh mẽ, các hiện tượng thời tiết nguy hiểm cũng ngày một tăng lên. Hầu hết các cuộc thảo luận tập trung vào ảnh hưởng của hàng không lên môi trường, nhưng thực tế là chiều ảnh hưởng ngược lại cũng vô cùng hiện hữu. Khí hậu đang ảnh hưởng đến hàng không thông qua các hiện tượng thời tiết nguy hiểm.

Vào ngày 08/07/2024, tại Sân bay quốc tế Bush – một trung tâm trung chuyển quốc tế - có 973 chuyến bay đã bị hủy do Bão Beryl đi vào Texas với tốc độ gió 140km/h và lượng mưa xấp xỉ 12cm trong suốt 24 giờ. Cơn bão đã đổ vào vùng Caribe, cô lập các đảo phụ thuộc vào việc kết nối đi lại bằng đường hàng không.

Tại Châu Âu vào năm ngoái, thời tiết lần đầu tiên trở thành nguyên nhân chính dẫn đến chậm chuyến trong Quản lý luồng không lưu (ATFM delay). Mùa hè ở Châu Âu thậm chí có thời tiết nguy hiểm hơn: vào Tháng Bảy, việc chậm chuyến ATFM liên quan đến thời tiết đã cao hơn 40% so với cùng kỳ năm 2023.

Tổng giám đốc CANSO, ông Simon Hocquard cho biết: “Không nghi ngờ gì về việc thời tiết nguy hiểm đang có một ảnh hưởng lớn lên hiệu quả khai thác trên toàn cầu. Trong giông bão hoặc thời tiết đối lưu, các ANSP có nhiệm vụ giảm năng lực điều hành bằng cách định tuyến lại chuyến bay vào các khu vực không có thời tiết nguy hiểm. Dù việc chậm chuyến là không mong muốn thì quan tâm đầu tiên của ANSP luôn phải là đảm bảo an toàn cho hành khách di chuyển bằng đường hàng không.”

Vấn đề này còn tăng thêm do việc giảm tuân thủ kế hoạch bay của hãng hàng không – các chuyến bay đã được lập kế hoạch nhưng không được khai thác, và cả những chuyến bay được khai thác nhưng không được lập kế hoạch. Theo số liệu của EUROCONTROL cho Châu Âu, Tháng 07/2024, số chuyến bay không tuân thủ hành trình chuyến bay tăng khoảng 65% so với số liệu của Tháng 07/2023. Tính theo ngày, số liệu này tương đương với 3000 chuyến bay được lập kế hoạch nhưng không được thực hiện. Điều này tạo ra ảnh hưởng tiêu cực nhân đôi lên năng lực điều hành bay (ATC), khi mà năng lực vùng trời có sẵn không được sử dụng và do vậy coi như bị mất.  Những tàu bay này bay đến không theo lịch trình có trước ở các nơi khác trong mạng lưới thường dẫn đến việc các ANSP cắt giảm mức năng lực điều hành bay công bố để có thể xử lý một cách an toàn các tình huống không thể lường trước lớn hơn.

Giải quyết thách thức phức hợp này đòi hỏi một sự phối hợp và hợp tác cao hơn giữa tất cả các chủ thể liên quan trong hệ thống hàng không bao gồm các hãng hàng không, các cảng hàng không và các ANSP.

Một ví dụ tuyệt vời về sức mạnh của hợp tác là mô hình CADENA của CANSO (CANSO ATFM Data Exchange Network for the Americas – Mạng lưới trao đổi dữ liệu ATFM cho các nước châu Mỹ của CANSO).  Ông Simon Hocquard chia sẻ: “Đây là một mô hình đơn giản. CADENA là một chuỗi các webinar và các công cụ trực tuyến cho phép các ANSP chia sẻ thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng và năng lực vùng trời, và tạo điều kiện nâng cao nhận thức tình huống với tất cả các bên liên quan trong ngành hàng không để tối ưu hóa hoạt động bay.”

CADENA có một thành tích đã được chứng minh về việc tăng an toàn và hiệu quả trong các sự kiện khẩn cấp, như những thảm họa thời tiết và thiên nhiên. Ví dụ, trong cơn bão Maria tại Puerto Rico và khu vực bao quanh, việc trao đổi chặt chẽ giữa tất cả các nước bị ảnh hưởng và các bên liên quan đã giúp các hãng hàng không tiết kiệm được hơn 1 triệu USD.

Tại Châu Âu, chiến dịch “All Together Now” do EUROCONTROL chủ trì cung cấp hướng dẫn về các qui trình cho tất cả các bên liên quan trong khai thác để theo dõi nhằm đảm bảo các hoạt động khai thác hiệu quả, tối ưu.

Các mô hình hợp tác như CADENA của CANSO và chiến dịch của EUROCONTROL có vai trò quan trọng trong việc quản lý vùng trời toàn cầu một cách hiệu quả. CANSO tái khẳng định cam kết đầy đủ của mình trong việc tạo điều kiện chia sẻ dữ liệu trong ngành hàng không và nghiên cứu tìm ra các giải pháp chung.

Vũ Uyên (Theo CANSO)