Quản lý luồng không lưu (Air Traffic Flow Management - ATFM) là một phần quan trọng trong việc đảm bảo sự an toàn, điều hòa, hiệu quả cho hoạt động bay. ATFM giúp điều tiết luồng không lưu, ngăn ngừa quá tải/tắc nghẽn tại các khu vực không phận, tại sân bay và tối ưu hóa việc sử dụng không phận, sân bay đảm bảo cho các chuyến bay thực hiện theo kế hoạch và an toàn.

Trong bối cảnh hoạt động bay ngày càng phức tạp tại Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Nội Bài, việc thực hiện phương thức khai thác ATFM đa điểm nút mức 3 là một yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý điều tiết luồng không lưu, đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng dịch vụ và duy trì an ninh hàng không.

Toàn cảnh Hội nghị triển khai Phương thức khai thác ATFM đa điểm nút mức 3 tại Cảng HKQT Nội Bài

Thực hiện ATFM mức 3 là cấp độ cao nhất trong hệ thống ATFM, các phương thức khai thác được phối hợp và tích hợp trên phạm vi rộng, từ các sân bay khởi hành đến các sân bay hạ cánh.

Phương thức khai thác đa điểm nút (multi-nodal) có nghĩa là ATFM không chỉ giới hạn ở một hoặc hai điểm nút (như sân bay khởi hành và sân bay đến) mà còn bao gồm nhiều điểm nút trong hệ thống không phận quốc gia hoặc khu vực, cho phép quản lý luồng không lưu trên một mạng lưới phức tạp, tối ưu hóa việc sử dụng không phận và giảm thiểu các vấn đề quá tải tại các điểm nút chính.

Áp dụng phương thức khai thác ATFM đa điểm nút mức 3 tại Cảng HKQT Nội Bài nhằm đảm bảo các bên liên quan thực hiện đồng bộ, thống nhất trong việc phối hợp giữa các đơn vị khi thực hiện điều tiết luồng không lưu, đồng thời nhằm giúp Việt Nam tham gia hiệu quả vào Dự án phối hợp triển khai ATFM đa điểm nút xuyên biên giới khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, đảm bảo luồng không lưu thông suốt đối với các hoạt động bay tại Việt Nam và trong khu vực.

Thực hiện phương thức khai thác ATFM mức 3 tại Cảng HKQT Nội Bài được thực hiện từ ngày 11/7/2024 theo Quyết định số 1132/QĐ-CHK ngày 23/5/2024 của Cục Hàng không Việt Nam, yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý không lưu, các hãng hàng không, doanh nghiệp thực hiện dịch vụ trợ giúp thủ tục kế hoạch bay, các Cảng hàng không Việt Nam và các bên liên quan khác.

Việc áp dụng phương thức ATFM đa điểm nút mức 3 đã tạo điều kiện thuận lợi cho các bên tham gia áp dụng Quy trình làm thủ tục bay từ xa trong việc tuân thủ quy định về thời gian nộp Kế hoạch bay không lưu (FPL) theo Phương thức khai thác ATFM đã được Cục Hàng không Việt Nam phê duyệt.

 Kíp trực tại Trung tâm ARO/AIS Nội Bài đang triển khai công việc

ATFM mức 3 giúp điều tiết luồng không lưu không chỉ áp dụng tại Cảng HKQT Nội Bài mà còn áp dụng tại các Cảng HKQT Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất, nhằm giảm thiểu tình trạng quá tải không lưu và đảm bảo rằng tất cả các chuyến bay đều được quản lý một cách an toàn, điều hòa và hiệu quả.

Các bước chính bao gồm:

- Phối hợp giữa các điểm nút: Sự phối hợp giữa Cảng HKQT Nội Bài và các sân bay khác trong khu vực là yếu tố cốt lõi của ATFM đa điểm nút. Sự phối hợp bao gồm việc chia sẻ thông tin để phối hợp xử lý tắc nghẽn, thời gian thực hiện, dự đoán nhu cầu không phận và điều chỉnh kế hoạch bay dựa trên các yếu tố này.

- Tối ưu hóa sử dụng không phận: ATFM mức 3 cho phép tối ưu hóa việc sử dụng không phận bằng cách điều chỉnh thời gian khởi hành và hạ cánh của các chuyến bay, giảm thiểu thời gian chờ và quá tải tại các điểm nút như Cảng HKQT Nội Bài, giúp giảm thiểu chi phí nhiên liệu và khí thải carbon, góp phần bảo vệ môi trường.

- Quản lý khả năng hoạt động: ATFM đa điểm nút mức 3 bao gồm việc quản lý khả năng hoạt động của sân bay Nội Bài thông qua việc điều tiết số lượng chuyến bay và thời gian đến/đi dựa trên điều kiện thời tiết, tình hình không lưu và năng lực của sân bay, nhằm giúp giảm thiểu tình trạng chậm trễ và gián đoạn hoạt động bay.

Khai thác trong điều kiện thời tiết bất lợi tại Cảng HKQT Nội Bài 

Cảng HKQT Nội Bài là một trong những cửa ngõ hàng không quan trọng nhất của Việt Nam, đóng vai trò không thể thiếu trong việc kết nối quốc gia với thế giới. Với sự phát triển nhanh chóng của ngành hàng không, việc quản lý luồng không lưu một cách hiệu quả trở nên vô cùng cấp thiết để đảm bảo an toàn, điều hòa, hiệu quả và sự ổn định cho hoạt động bay.

Thực hiện triển khai ATFM mức 3 tại Cảng HKQT Nội Bài mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho cả ngành hàng không và hành khách:

- Tăng cường an toàn hàng không: Bằng cách điều tiết luồng không lưu hiệu quả, ATFM mức 3 giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra các sự cố không lưu do quá tải hoặc tình trạng bất ổn không lưu.

- Giảm thiểu chậm trễ và gián đoạn hoạt động bay: Nhờ khả năng quản lý luồng không lưu tốt hơn, các chuyến bay đến và đi từ sân bay quốc tế Nội Bài sẽ ít bị chậm trễ hơn, tối đa lợi ích khai thác và tăng cường hiệu quả hoạt động bay cho các hãng hàng không.

- Tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải: Việc điều chỉnh thời gian khởi hành và hạ cánh của các chuyến bay dựa trên thông tin ATFM giúp giảm thiểu thời gian bay không cần thiết và tình trạng bay chờ trong không phận, từ đó giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và khí thải carbon.

- Tối ưu hóa khả năng khai thác: ATFM mức 3 giúp tối ưu hóa năng lực khai thác của sân bay quốc tế Nội Bài, đảm bảo rằng sân bay có thể xử lý số lượng chuyến bay tối đa mà không gây ra tình trạng quá tải hay tắc nghẽn hoặc gián đoạn hoạt động bay.

Mặc dù ATFM mức 3 mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai, áp dụng tại Cảng HKQT Nội Bài cũng gặp không ít thách thức:

- Yêu cầu về cơ sở hạ tầng, công nghệ: Việc thực hiện ATFM mức 3 đòi hỏi các hệ thống công nghệ hiện đại để theo dõi và quản lý luồng không lưu thời gian thực hiện, điều mà một số sân bay có thể chưa được trang bị đầy đủ.

- Đào tạo nhân sự: Nhân sự làm việc tại các cơ quan quản lý không lưu, các doanh nghiệp, các hãng hàng không và các bên tham gia liên quan cần được đào tạo chuyên sâu về ATFM, bao gồm việc sử dụng các công cụ và quy trình mới, để đảm bảo rằng họ có thể vận hành hệ thống một cách hiệu quả.

- Phối hợp quốc tế: Cảng HKQT Nội Bài là một trong những sân bay quốc tế quan trọng tại khu vực Đông Nam Á, việc phối hợp với các sân bay và cơ quan quản lý không lưu ở các quốc gia khác là vô cùng cần thiết. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và trao đổi thông tin thường xuyên giữa các bên.

- Tối ưu hóa quá trình triển khai và áp dụng ATFM mức 3 đảm bảo rằng không có sự gián đoạn nào ảnh hưởng đến hoạt động bay.

Thực hiện phương thức khai thác ATFM đa điểm nút mức 3 tại Cảng HKQT Nội Bài đối với hoạt động khai thác tàu bay tại sân bay quốc tế Nội Bài là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý luồng không lưu và đảm bảo an toàn, điều hòa, hiệu quả cho hoạt động bay.

Để đánh giá sau khai thác trong quá trình triển khai thực hiện, Trung tâm ARO/AIS Nội Bài đã tiến hành thống kê việc nộp dự thảo FPL và các điện văn không lưu (ATS) cho các chuyến bay chưa tuân thủ theo Phương thức khai thác ATFM đa điểm nút mức 3. Theo đó, việc nộp Kế hoạch bay của một số hãng hàng không quốc tế đi tuyến Đông Bắc Á đôi khi vẫn chưa đảm bảo tuân thủ theo phương thức khai thác của Cục Hàng không Việt Nam. Nguyên nhân là do các chuyến bay này chưa được phép nộp kế hoạch bay từ xa mà phải nộp trực tiếp và thông qua các doanh nghiệp trợ giúp thủ tục kế hoạch bay. Hiện nay Cục Hàng không Việt Nam đã chấp thuận cho một số doanh nghiệp trợ giúp thủ tục Kế hoạch bay được triển khai phương thức làm thủ tục bay từ xa cho các hãng hàng không nước ngoài.

Mặc dù việc triển khai phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan không lưu, cảng hàng không, doanh nghiệp, các hãng hàng không, các bên liên quan khác và việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng, trang thiết bị công nghệ, ATFM mức 3 đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, tối đa lợi ích khai thác, chia sẻ thông tin để phối hợp xử lý tắc nghẽn trên không, tại sân bay, không chỉ giúp Cảng HKQT Nội Bài trở thành một trong những sân bay tiên tiến nhất trong khu vực mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành hàng không dân dụng Việt Nam trong tương lai.

 Nguyễn Thị Thu Hường